Tuy là thầy của Nhật Hoàng
Thiền sư vẫn thích lang thang du hành
Ngài tuy đã rất nổi danh
Vẫn làm khất sĩ dạo quanh khắp vùng.
Một hôm ngài chợt tạm ngừng
Ghé ngôi làng nhỏ trên đường lãng du
Trời chiều tăm tối âm u
Mưa rơi tầm tã, gió ru lạnh lùng
Thân ngài thấm ướt vô cùng
Dép rơm tơi tả muốn bung đứt rồi.
Tại ngôi nhà nhỏ ven đồi
Thấy vài đôi dép bày nơi cửa ngoài
Ngài bèn ghé lại tìm người
Hỏi mua dép mới thay đôi cũ này,
Một bà ở tại trong đây
Biếu ngài đôi dép. Lòng đầy xót xa
Thấy ngài thấm ướt tận da
Mời ngài ở lại trú qua đêm dài.
Thiền sư hoan hỉ nhận lời
Cảm ơn gia chủ là người từ bi
Rồi ngài ngồi tụng kinh khuya
Lời vàng vang vọng hướng về chúng sinh
Trước bàn thờ của gia đình
Nhang thơm thấm đượm câu kinh nguyện cầu.
Chủ nhà giữ lễ trước sau
Đưa con và mẹ ra chào thiền sư,
Thấy ai cũng nặng ưu tư
Khiến ngài chợt động tâm từ hỏi han.
Chủ nhà kể lể than van:
"Chồng con cờ bạc miên man tối ngày
Lại thêm rượu uống đến say
Về nhà đánh đập đọa đày vợ con,
Bạc thua vay mượn luôn luôn
Nhiều hôm biến dạng chẳng buồn về đây
Gia đình con khổ lâu nay
Làm sao chấm dứt cảnh này được đây?"
Thiền sư lên tiếng nói ngay:
"Tiện đây ta giúp một tay khó gì
Ít tiền đây hãy cầm đi
Rượu ngon, đồ nhắm mua về cho ta
Rồi đi nghỉ, đừng nề hà
Để ta chờ đợi chồng bà đêm nay!"
Trước bàn thờ khói hương bay
Ngài bèn tĩnh lặng, chắp tay, ngồi thiền.
*
Anh chồng về lúc nửa đêm
Lè nhè lên giọng say mèm hét la:
"Vợ con đâu chẳng đón ta
Đồ ăn thức uống mang ra mau nào!"
Mở cửa ra, đón chồng vào
Thiền sư lên tiếng ngay: "Chào chủ nhân,
Đây đồ uống, đây thức ăn
Ta mua dành sẵn tạ ân gia đình
Rất nhân hậu, rất nhiệt tình
Mời ta tạm trú ẩn mình qua đêm!"
Anh chồng vui vẻ uống thêm
Rồi lăn ra ngủ. Say mèm biết chi!
Thiền sư dào dạt từ bi
Ngồi thiền bên cạnh không gì trách chê.
Sáng sau vừa tỉnh giấc mê
Anh chồng ngơ ngác chẳng hề nhớ ra
Chuyện chi đã xảy đêm qua,
Anh nhìn ngài hỏi thật là ngạc nhiên
Thấy ngài ngồi kế gần bên
Dáng người thanh tịnh, hương thiền ngất ngây:
"Ông là ai mà ngồi đây?"
Thiền sư từ tốn xưng ngay tên mình
Rồi ngài kể lại ngọn ngành
Lý do lưu lại gia đình đêm qua.
Tiếng tăm ngài đã vang xa
"Thầy của Hoàng Đế" quả là nổi danh,
Anh chồng xấu hổ thật tình
Ăn năn, xin lỗi chân thành mãi thôi.
Ngài bèn hoan hỷ dạy lời:
"Vô thường vạn vật trên đời chớ quên
Thường ngắn ngủi! Đâu vững bền!
Nếu con cờ bạc triền miên tháng ngày
Lại thêm chè rượu mê say
Tan nhà, nát cửa, đọa đày tấm thân
Kéo theo tất cả thân nhân
Hố kia sa đọa cứ dần lún sâu."
Lời từ thấm đượm nhiệm mầu
Khơi nguồn tâm trí từ lâu mê mờ
Anh chồng bừng tỉnh cơn mơ
Đột nhiên khai ngộ, ghé bờ thơm hương.
Cúi đầu thành thật thưa rằng:
"Đại sư dạy đúng. Lời vàng quý thay!
Làm sao con tạ ơn này
Tiếc thay ngài lát nữa đây lên đường
Ân sâu, nghĩa nặng còn vương
Con mang hành lý dặm trường tiễn đưa!"
Thiền sư hoan hỷ vô bờ:
"Nếu con muốn vậy há chờ đợi chi
Chúng ta chuẩn bị cùng đi
Tiễn ta vài dặm còn gì vui hơn!"
*
Cả hai người cùng lên đường
Đi chừng ba dặm tạm ngừng bước chân
Thiền sư nói giọng ân cần:
"Giờ con có thể quay luôn trở về!"
Anh chồng nài nỉ xin đi:
"Thêm năm dặm nữa đâu nề hà chi!"
Khi đi hết năm dặm kia
Anh chồng lại cố nằn nì tiễn thêm:
"Ơn ngài con thật khó quên
Xin mười dặm nữa trọn niềm thủy chung!"
Tiễn thêm mười dặm vừa xong
Thiền sư thúc giục anh chồng trở lui.
Lòng thanh thản, chí cao vời
Quyết không về nữa! Quyết rời nẻo xưa!
Anh chồng quỳ xuống khẽ thưa:
"Xin theo hầu cận đại sư suốt đời!"
*
Bao nhiêu năm tháng dần trôi
Đại sư nay chẳng còn nơi cõi trần
Anh chồng học đạo chuyên tâm
Trở thành đệ tử thay chân kế thừa
Danh ngài theo gió thơm đưa
Tên ngài đời đặt: "Thiền sư Không Về"
Quyết đi tầm đạo, nặng thề
Không hề quay lại, không hề trở lui.
Đến nay trải đã nhiều đời
Theo ngài học đạo bao người xuất thân.
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
(thi hóa phỏng theo Finding A Diamond On A Muddy Road
trong 101 ZEN STORIES của Nyogen Senzaki và Paul Reps)
(Gudo was the emperor's teacher of his time. Nevertheless, he used to travel alone as a wandering mendicant. Once when he was on his was to Edo, the cultural and political center of the shogunate, he approached a little village named Takenaka. It was evening and a heavy rain was falling. Gudo was thoroughly wet. His straw sandals were in pieces. At a farmhouse near the village he noticed four or five pairs of sandals in the window and decided to buy some dry ones.
The woman who offered him the sandals, seeing how wet he was, invited him in to remain for the night at her home. Gudo accepted, thanking her. He entered and recited a sutra before the family shrine. He then was introduced to the woman's mother, and to her children. Observing that the entire family was depressed, Gudo asked what was wrong.
"My husband is a gambler and a drunkard," the housewife told him. "When he happens to win he drinks and becomes abusive. When he loses he borrows money from others. Sometimes when he becomes thoroughly drunk he does not come home at all. What can I do?"
I will help him," said Gudo. "Here is some money. Get me a gallon of fine wine and something good to eat. Then you may retire. I will meditate before the shrine."
When the man of the house returned about midnight, quite drunk, he bellowed: "Hey, wife, I am home. Have you something for me to eat?"
"I have something for you," said Gudo. "I happened to get caught in the rain and your wife kindly asked me to remain here for the night. In return I have bought some wine and fish, so you might as well have them."
The man was delighted. He drank the wine at once and laid himself down on the floor. Gudo sat in meditation beside him.
In the morning when the husband awoke he had forgotten about the previous night. "Who are you? Where do you come from?" he asked Gudo, who still was meditating.
"I am Gudo of Kyoto and I am going on to Edo," replied the Zen master.
The man was utterly ashamed. He apologized profusely to the teacher of his emperor.
Gudo smiled. "Everything in this life is impermanent," he explained. "Life is very brief. If you keep on gambling and drinking, you will have no time left to accomplish anything else, and you will cause your family to suffer too."
The perception of the husband awoke as if from a dream. "You are right," he declared. "How can I ever repay you for this wonderful teaching! Let me see you off and carry your things a little way."
"If you wish," assented Gudo.
The two started out. After they had gone three miles Gudo told him to return.
"Just another five miles," he begged Gudo. They continued on.
"You may return now," suggested Gudo.
"After another ten miles," the man replied.
"Return now," said Gudo, when the ten miles had been passed.
"I am going to follow you all the rest of my life," declared the man.
Modern Zen teachers in Japan spring from the lineage of a famous master who was the successor of Gudo. His name was Mu-nan, the man who never turned back.
____________________________________
Hình ảnh thêm về NGỌC TRÊN ĐƯỜNG BÙN
