Vợ tôi có thói quen đi chợ, đi đám tiệc hay đi bất cứ nơi đâu, hễ bước chân ra khỏi nhà là phải trang điểm. Rửa mặt bằng nước ấm, lau khô bằng khăn lông mềm mại rồi vào bàn trang điểm chăm chút mắt-mi-môi-má bằng những loại mỹ phẩm cao cấp. Ngoài việc trang điểm, vợ tôi cũng thường xuyên quan tâm chăm sóc mái tóc mượt mà đen nhánh, làn da trắng mịn không có lấy một vết sẹo nhỏ.“Không có người phụ nữ xấu, chỉ có người phụ nữ không biết làm đep”, vợ tôi thường nói câu nầy để biện minh cho việc làm đẹp của mình.

Theo lời mẹ vợ tôi nói lại thì vợ tôi đẹp gái từ lúc mới chào đời, được các nữ hộ sinh, sản phụ nằm chung phòng và thân nhân bạn bè đến thăm đều tấm tắc ngợi khen. Lớn lên, nàng đẹp lộng lẫy như đóa hoa hồng mãn khai. Hồi học trung học, nàng được bầu chọn là hoa khôi của trường sau hai lần đoạt giải nhất cuộc thi “nữ sinh thanh lịch” do nhà trường phối hợp với huyện đoàn và tỉnh đoàn tổ chức. Từ đó, nàng có một ước mơ cháy bỏng là được một lần dự thi hoa hậu toàn quốc, nhưng, do thiếu cơ duyên nên ước mơ cứ mãi là ước mơ chứ không bao giờ biến thành hiện thực. Bù lại, bước vào tuổi trung niên, vợ tôi lại đoạt giải quán quân cuộc thi “duyên dáng tuổi bốn mươi” do ngành văn hóa tỉnh tổ chức. Một cô học sinh, một phụ nữ ở vùng sâu mà được như thế là hãnh diện lắm rồi.  .

Một hôm, vợ tôi ngồi trước bàn trang điểm săm soi mặt mũi tóc tai một hồi rồi kêu tôi đến xem dùm có phải tóc của nàng đã bắt đầu bạc rồi không. Tôi bước đến sau lưng nàng, vạch tóc xem thì quả đúng như vậy, trong mái tóc mượt mà đen nhánh đã có nhiều cọng tóc trắng xen kẽ lai rai. Hai đuôi mắt của vợ tôi cũng có biểu hiện dấu chân chim. Nàng lặng thinh, đôi mắt thẫn thờ, tiếc nuối. Tôi biết vợ tôi buồn lắm, buồn vì biết mình đã già, nhan sắc bắt đầu tàn phai; buồn vì đã tốn của tốn công chăm sóc bấy lâu nay mà vẫn không giữ được vẻ đẹp mặn mà duyên dáng như thưở trước. Tôi cúi xuống bên vai nàng, nhẹ nhàng an ủi:

-Phật dạy, mọi vật trên thế gian đều vô thường, cái cũ tiêu vong, cái mới phát sinh chứ không có cái nào tồn tại mãi với thời gian đâu em! Nhan sắc của em cũng vậy. Người đời ví người phụ nữ đẹp như một đóa hoa, sớm nở tối tàn chứ không giữ mãi được sắc hương. Chăm sóc bảo vệ mái tóc làn da là cần thiết nhưng chỉ tương đối, làm chậm tiến độ lão hóa thôi chứ không thể ngăn cản hoặc thay đổi được nó (cãi lão hoàn đồng). Đó là sự thật hiển nhiên, dù muốn dù không, dù van xin cầu khẩn cỡ nào hoặc trốn tránh bất cứ nơi đâu thì cái gì đến cũng sẽ đến. Cho nên anh nghĩ em không nên buồn bã mà hãy vui vẻ chấp nhận và chung sống với những thứ mình đã có, đang có một cách vô tư hồn nhiên là hạnh phúc lắm rồi.

Vợ tôi nhíu mày cau có:

-Vô thường là cái gì? Đồ quỉ quái chết tiệt đó ai bày ra làm chi cho người ta  khổ đau thất vọng chứ có lợi ích gì đâu?

Tôi bật cười và giải thích:

-Không ai bày hết! Vô thường là qui luật của tự nhiên được Phật Thích Ca phát hiện ra, bên khoa học gọi là qui luật phát triển. Hay nói cách khác đó là sự vận hành của vũ trụ, của thế giới, của muôn loài và của xã hội. Nhờ sự vận hành nầy vạn vật mới phát triển từ không đến có, từ thấp đến cao, từ thô sơ đến hoàn chỉnh; xã hội mới phát triển từ mông muội đến hiện đại, con người mới phát triển từ nguyên thủy đến văn minh. Anh chỉ nói một khía cạnh nhỏ xíu xiu thôi, em thử nghĩ xem, nếu không có qui luật nầy em sẽ không phát triển, em sẽ mãi mãi là đứa bé sơ sinh thì làm sao có được như ngày nay. Vì vậy em không nên trách cứ, nguyền rủa vô thường mà phải cám ơn nó, nhờ có nó em mới trở thành cô học sinh “hoa khôi”, thành người phụ nữ “duyên dáng”, đúng không?. Em không hiểu vô thường, không biết những gì em có là mong manh tạm bợ nay còn mai mất rồi bám víu vào chúng, giữ chặt lấy chúng, đến khi chúng mất em thấy hụt hẫng, thất vọng khổ đau. Biết được vạn vật vô thường mình sẽ nương vào chúng mà sống chứ đừng dính mắc vào bất cứ thứ gì hết, nếu em làm được như vậy, buông bỏ tất cả, anh bảo đảm em sẽ xóa sạch phiền não trong lòng. Như vậy, đức Phật chỉ cho chúng ta thấy vạn vật vô thường là đem hạnh phúc an vui cho chúng ta chứ không phải đem khổ đau thất vọng như em đã nghĩ.

Vợ tôi ngồi nín thinh, nét mặt không còn như lúc trước. Tôi nhìn nàng trong gương và đọc hai câu thơ “nếu không có cảnh đông tàn. Làm sao có cảnh huy hoàng mùa xuân”. Nàng liếc nhìn tôi miệng cười chúm chím./