Ấn Độ vừa chính thức đệ trình hồ sơ đề cử khu di tích Phật giáo cổ đại Sarnath lên UNESCO, với mong muốn công trình này sẽ được công nhận là Di sản Thế giới trong chu kỳ xét duyệt 2025-2026.

“Năm nay, hồ sơ đề cử có tiêu đề ‘Di tích Phật giáo cổ đại, Sarnath’ (vườn Lộc Uyển) đã được đệ trình lên Trung tâm Di sản Thế giới cho chu kỳ đề cử 2025-2026. Theo Hướng dẫn Hoạt động 2024, chỉ có một di sản có thể được đệ trình cho quá trình ghi danh trong bất kỳ chu kỳ nào”. Bộ trưởng Văn hóa Gajendra Singh Shekhawat cho biết trong một văn bản trả lời trước Quốc hội.

Việc chỉ lựa chọn Sarnath cho chu kỳ này cho thấy sự ưu tiên hàng đầu của Chính phủ Ấn Độ trong việc thúc đẩy giá trị toàn cầu của một trong những địa danh Phật giáo linh thiêng nhất. Với sự hiện diện của tháp Dhamek, nơi được cho là dấu tích của bài pháp đầu tiên, các nền móng tu viện cổ đại và cột trụ đá của vua Ashoka mang biểu tượng sư tử hiện là quốc huy của Ấn Độ, Sarnath không chỉ có giá trị khảo cổ học, mà còn là biểu tượng văn hóa, chính trị và tâm linh kéo dài qua nhiều thế kỷ. Di tích này phản ánh những lớp trầm tích lịch sử từ thời kỳ Maurya, Gupta cho đến thời kỳ phát triển cực thịnh của các truyền thống Phật giáo khác nhau, từ Thượng tọa bộ đến Đại thừa.

Bộ trưởng Văn hóa Gajendra Singh Shekhawat cho biết rằng hiện không có quỹ riêng dành cho di sản cộng đồng, nhưng Cục Khảo cổ Ấn Độ (ASI) vẫn đang duy trì và bảo tồn các di tích quốc gia, bao gồm Sarnath, thông qua ngân sách thường niên. ASI cũng đang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong các bảo tàng di tích, đồng thời tăng cường hoạt động giáo dục di sản trong giới trẻ nhằm khơi dậy tinh thần gìn giữ văn hóa truyền thống.

Bộ trưởng cho biết, quá trình đề cử một di sản vào danh sách của UNESCO thường kéo dài khoảng 1,5 năm kể từ ngày nộp hồ sơ, sau khi tuân theo đầy đủ quy trình đánh giá và xét duyệt theo Hướng dẫn Hoạt động hiện hành.

Việc Sarnath được đề cử diễn ra trong bối cảnh Ấn Độ đang triển khai mạnh mẽ chiến lược “Hành lang Phật giáo”, một sáng kiến kết hợp giữa phát triển du lịch, giao lưu văn hóa và ngoại giao tôn giáo, kết nối các địa điểm linh thiêng từ Bodh Gaya, Sarnath, Kushinagar đến các trung tâm Phật giáo tại Sri Lanka, Nepal, Thái Lan, Việt Nam, Hàn Quốc và Nhật Bản. Trong bức tranh đó, Sarnath không chỉ là điểm đến của quá khứ mà còn là trung tâm kết nối các tương lai văn hóa đầy triển vọng.

Nếu được công nhận là Di sản Thế giới, Sarnath sẽ được bảo đảm một vị thế mới cả trong nước lẫn trên trường quốc tế. Điều đó không chỉ mở rộng nguồn lực bảo tồn, nâng cao nhận thức cộng đồng và tăng cường phát triển bền vững, mà còn là một lời nhắc nhở rằng những giá trị tâm linh như từ bi, chánh niệm, và trí tuệ vẫn luôn cần thiết hơn bao giờ hết trong thế giới đương đại.

Phổ Tịnh tổng hợp/Báo Giác Ngộ