Bởi vậy nếu nghĩ rằng, ăn chay trường làm yếu người, thì chúng ta - con cháu của người thượng cổ đã không tồn tại cho đến ngày hôm nay. Rõ ràng là ăn chay giúp chúng ta phòng tránh được nhiều bệnh.
Hoa quả là món ăn chay chứa ít chất béo, ít cholesterol, giúp phòng chống bệnh tim mạch.
Các kiểu ăn chay
Có nhiều lý do để người ta ăn chay như: vì niềm tin tôn giáo (Phật giáo, Ấn Độ giáo…); đạo đức (bảo vệ động vật), tư tưởng triết học, bảo vệ và giúp cân bằng môi trường sinh thái; kinh tế: ăn chay thường rẻ hơn ăn mặn; vì lý do sức khỏe cần ăn kiêng thịt…
Vì thế cũng có nhiều kiểu ăn chay: ăn chay tuyệt đối là chỉ ăn thức ăn có nguồn gốc thực vật như: rau, củ, hoa quả, ngũ cốc nguyên hạt, gạo lức, đậu hạt, đậu trái, các loại hạt. Không ăn thức ăn có nguồn gốc từ động vật, kể cả sữa và các sản phẩm từ sữa như phô-mai, kem, trứng, mật ong. Ăn chay có dùng sữa và các sản phẩm của sữa. Ăn chay được dùng sữa và trứng. Ăn chay có ăn thịt nhưng kiêng thịt đỏ, mà chỉ ăn thịt gia cầm, cá, hải sản… Dưới đây chúng tôi chỉ nói đến lợi ích của ăn chay không dùng thịt động vật, nhưng có thể dùng sữa và trứng.
Người ăn chay tốt cho sức khỏe là nhờ vào việc không ăn thức ăn từ động vật chứa nhiều acid béo no và cholesterol xấu, kết hợp với khuynh hướng rèn luyện thể lực, ít tiếp xúc với những tác nhân có hại cho sức khỏe, giữ thanh tịnh tâm hồn và trí tuệ. Những ai muốn chuyển từ ăn mặn sang ăn chay, nên theo lời khuyên của các nhà khoa học rằng: chuyển từ từ, đầu tiên tránh thịt đỏ, sau đó giảm và bỏ đến thịt gia cầm, hạn chế sau đó thôi không ăn cá và thủy hải sản. Cuối cùng là ăn chay theo một cách phù hợp với sức khỏe của mình như ăn chay thuần túy, ăn chay có ăn sữa và trứng...
Ăn chay là không dùng thịt và tăng cường các thức ăn có lợi cho sức khỏe như: các loại rau củ, quả, đậu, lạc, vừng, gạo còn nguyên lớp cám, chất béo không no. Khi thay đổi thức ăn, thường người ta cũng thay đổi cả lối sống, nhận thức về sức khỏe và môi trường. Người đang ăn mặn mà chuyển sang ăn chay có khuynh hướng tăng hoạt động thể lực, hướng đến việc tập yoga, thiền, tránh khói thuốc lá, không muốn uống rượu… khả năng chịu đựng stress cũng tốt hơn trước đây.
Một số lợi ích của ăn chay:
Phòng tránh một số bệnh ung thư: người ăn chay ít mắc bệnh và tử vong vì ung thư miệng, họng, tiền liệt tuyến, đại tràng hơn người ăn mặn. Các nghiên cứu đã cho thấy, thức ăn chay chứa nhiều chất xơ và ít acid béo hòa tan. Chất xơ làm giảm sự biến đổi acid mật sơ cấp thành thứ cấp - chất đã được chứng minh là gây ung thư đại tràng. Còn acid béo hòa tan và sterol nếu có nhiều trong phân sẽ làm tăng nguy cơ ung thư đại tràng. Thức ăn chay còn chứa nhiều chất có thể ngừa ung thư như các chất chống ôxy hóa và một số hóa chất thực vật.
Tránh béo phì: người ăn chay thường nhẹ cân và ít nguy cơ béo phì hơn người ăn mặn nên họ ít mắc các bệnh do béo phì như tiểu đường, sỏi mật, tăng huyết áp, bệnh động mạch vành… Nhưng muốn đạt các lợi ích nói trên thì phải biết ăn chay đúng cách, tránh bị sụt cân, gầy còm. Các đối tượng như trẻ em và tuổi thiếu niên nếu ăn chay có thể ảnh hưởng đến sự tăng trưởng; phụ nữ mang thai ăn chay thường nhẹ cân, ít tăng cân và có nguy cơ sinh con thiếu cân. Cho nên tùy người và tùy tình trạng cơ thể mà nên ăn chay hay chưa nên.
Ít tăng huyết áp: người ăn chay trường thường có huyết áp thấp hơn người ăn mặn và ít tăng huyết áp theo tuổi hơn. Nhiều nghiên cứu cho thấy: ăn nhiều thức ăn từ động vật, huyết áp càng có khuynh hướng tăng cao. Còn ở người ăn chay ít có ảnh hưởng đến huyết áp hơn là người ăn thịt.
Giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch: nghiên cứu ở các nước cho thấy, tỷ lệ người ăn chay mắc bệnh và tử vong vì bệnh tim mạch thấp hơn hẳn so với người ăn mặn. Người ta cho rằng thức ăn chay chứa nhiều chất xơ, ít chất béo, ít cholesterol, tỷ lệ giữa chất béo không no và chất béo no cao. Bệnh động mạch vành liên quan với lượng cholesterol máu. Người ăn chay thuần túy có lượng cholesterol trong máu, nhất là loại LDL, thấp hơn hẳn so với người ăn chay có dùng sữa và người ăn thịt. Lượng mỡ trong máu tùy thuộc nhiều vào số lượng và loại chất béo mà người ăn chay ăn vào. Đồng thời, lối sống thích tập luyện và tình trạng nhẹ cân cũng góp phần giảm bệnh tim mạch.
Ít bị sỏi thận: ăn chay thải canxi, oxalat và acid uric ra nước tiểu ít hơn người ăn mặn, cho nên họ ít bị sỏi thận hơn người ăn mặn.
Giảm bệnh xương khớp: phòng tránh bệnh gút do không ăn đạm động vật; chế độ ăn chay có ích đặc biệt cho một số bệnh nhân viêm khớp dạng thấp, làm giảm hẳn triệu chứng bệnh về khớp. Nhưng cần ăn đủ lượng và chất để tránh teo cơ và suy dinh dưỡng. Ở người thoái hóa khớp, ăn chay không trị được bệnh, nhưng ăn chay trường có tác dụng trong việc phòng ngừa bệnh. Tuy người ăn chay cũng bị loãng xương như người ăn mặn, nhưng nhờ chế độ ăn không có thịt, nhiều estrogen thực vật kết hợp với hoạt động thể lực nhiều là những yếu tố giúp phòng chống loãng xương.
