Lúc nhỏ Mã Minh rất thông minh, nên cha mẹ ngài cho học luật sư, khả năng biện luận của ngài không ai thắng được. Vì vậy, danh Mã Minh trong và ngoài nước nhiều người biết đến. Cái đặc biệt nơi ngài là lời nói rất truyền cảm, nên ai ai cũng hằng lắng nghe.
Khi tổ Phú Na Da Xa nghe Mã Minh trình đọc bài kệ 60 câu nói về sự cảm ngộ Thiền tông của mình. Tổ biết ngài đã đạt được yếu chỉ của dòng thiền này bèn nói: theo Huyền ký của Như Lai, ông (chỉ Mã Minh) là người sẽ nhận tổ vị Thiền tông thứ 12. Vậy ông hãy theo ta xuất gia, sau này ta sẽ truyền pháp cho ông. Mã Minh thật vui mừng cảm ơn tổ Phú Na Da Xa.
Hai năm sau, khi Mã Minh đạt 44 tuổi, tại chánh điện Thiền tông Giác Quang - Ấn Độ, buổi lễ truyền pháp được thực hiện. Từ đó, ngài là tổ nối đời thứ 12 dòng thiền này. Vời huệ giác cao cao tột, trong đợt kết tập kinh điển lần thứ 4, ngài là người có nhiều công lao đóng góp trong việc kết tập và truyền giáo đạo Phật nói chung, trong đó có pháp môn Thiền tông.
Tưởng nhớ thâm ân cứu khổ cứu nạn của Đức Phật đã dạy “Lục diệu pháp môn” nhằm giác ngộ-giải thoát tới hết thảy thính chúng ở Ta bà; Tổ Mã Minh đã làm bài kệ tụng kính mừng Phật Đản. Nhân mùa Đản sinh Đức Phật năm nay, xin giới thiệu bài kệ của tổ. Dưới đây là y văn bài kệ tụng:
Kính mừng Phật đản
Nam mô giáo chủ Ta bà Bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật!
Kính bạch đức Thế Tôn:
Hôm nay, kỷ niệm ngày Đản sinh của Ngài, chúng con có hương đăng, trà quả và phẩm vật dâng cúng trong buổi lễ này, kính xin đức Thế Tôn và Mười phương chư Phật chứng minh:
Trước hết chúng con xin
Dâng hương:
Khói hương bay khắp bầu trời xanh
Rốt ráo tâm con bổn nguyện lành
Trên khói hương này xin Phật ngự
Chứng cho đệ tử tấm lòng thành.
Khai kệ mừng Phật đản:
Ngày xưa, tại nước Ca Tỳ
Có vua Tịnh Phạn trị vì muôn dân
Đức thanh trọng nghĩa xa gần
Ma Da Hoàng hậu xa gần kính cung.
Mùng tám, tháng tư lâm bồn
Đản sanh Thái tử khôi ngô vẹn toàn
Đặt tên là Tất Sỹ hiền
Thông minh xuất chúng không ai hơn Ngài.
Lớn lên hiện rõ người tài
Ở trong Hoàng tộc không ai hơn Người
Người trong Hoàng tộc vui tươi
Ở trong thiên hạ nhiều người lầm than!
Phần nhiều đau khổ vô vàn!
Nhiều người cùng cực không an muôn phần!
Ngài hỏi Hoàng tộc xa gần
Cách nào để giúp hết người lầm than?
Hoàng tộc nói ở thế gian
Đây là số phận đã an mọi người!
Thái tử nghe vậy không vui
Mà nghe trong dạ bùi ngùi không an!
Ngài trình với Đức Phụ hoàng
Xin cha giải rõ các phần con nghi
Đức vua không biết nói gì
Liền mời Hoàng tộc giải thì cho con.
Hoàng tộc, trên dưới không còn
Không ai giải được lời nghi của Ngài
Thiên hạ : giáo sĩ người tài
Giải được thắc mắc ở ngoài thế gian.
Đức vua nghe vậy liền mời
Uất Đầu Lam Phất đứng đầu Thánh nhân
Giáo sĩ khi đến Hoàng triều
Đức vua liền nói những điều hoàng cung.
Nếu Thầy giải được tôi mừng!
Sẽ được ban thưởng, Thầy đừng ngại chi
Còn không biết được tức thì
Xin rời Đại sảnh, thăm vì vua thôi.
Giáo sĩ nói dễ như chơi
Kính mời Bệ hạ hỏi thời ý đi
Vua rằng, không phải ý tôi
Mà của Thái tử tên thời Đạt Đa.
Giáo sĩ liền nói ý ra
Bất luận ai hỏi thì ta giải liền
Dù cho cao tận trên Thiên
Tôi đây sẵn liền giải đáp ra ngay!
Thái tử liền có trình bầy:
Ở trong thiên hạ có hai hạng người?
Người khôn, người dại hai nơi?
Người giầu, kể khó xin thời giảng phân?
Tại sao Trời lại bất công?
Người ăn chẳng hết, kẻ lần không ra?
Thầy biết thì cứ nói ra?
Còn nếu không biết lui ra cửa về!
Giáo sĩ tâm trí nặng nề!
Làm sao giải được, phải về tu thêm
Đức vua đành phải lặng im
Để cho Thái tử tìm đường giải thông.
Ngài liền từ giã vua cha
Cùng là thê, tử xuất gia tu hành
Khởi đầu khổ hạnh da xanh!
Đến khi kiệt sức, không sanh đạo mầu!
Ngài liền chấn chỉnh không cầu
Tạm dùng ít sữa của nàng Mục chăn
Bỗng nhiên sức khỏe có tăng
Dụng công tu tưởng để tìm cho ra.
Thành công Quán, Tưởng rất xa
Những thứ thắc mắc không ra chút nào
Tìm học lý luận tuyệt cao
Lý luận tuyệt đỉnh không ai hơn Ngài.
Những thứ mà Ngài đã nghi
Dụng công thêm nữa để tri cho tường
Nhìn được ở tận Mười phương
Cũng chưa biết được, tỏ tưởng bốn nghi.
Ngài liền Thanh tịnh tức thì
Bỗng tâm phát sáng tỏ tưởng bốn nghi
Thử đi thử lại không nghì
Rơi vào Bể tánh các nghi không còn.
Đứng lên tìm các bạn hiền
Chỉ pháp tu Thiền để về ‘nhà xưa’
Chín bạn tu Thiền trước kia
Dạy những vị ấy pháp tu ‘Bụi trần’.
Chín vị ngộ được chọn phần
Trình ngộ của mình với Sĩ Đạt Đa
Thái tử liền nói hết ra
Cổ Nhiên Đăng Phật chứng Ta chỗ này.
Các ông phụ giúp Ta xây
Giáo đoàn Phật giáo bầy đây tu Thiền
Các vị bạn cũ nói liền:
Đồng ý, nhưng phải chư Thiên chứng giùm.
Thái tử phải nhờ vị Thần
Xác nhận: Ngài chứng tuyệt phần Tam miinh
Chín vị tu trước vững tin
Lập lên Giáo đoàn giảng dạy Thiền Thanh.
Thái tử dạy rõ tu Thiền
Chín vị nhận được thấy thiêng vô cùng!
Các vị trình ngộ của mình:
Chính Tâm thanh tịnh là đây cội nguồn.
Chín vị nhận được lệ tuôn!
Chảy ra nước lệ: không buồn không vui. (bình thường tâm thị đạo)
Trải qua bao sự ngậm ngùi!
Không ngờ mình chứng tuyệt mùi Thiền Thanh.
Nhìn trong Tam giới “như tranh”
Ai thích ngắm nhìn là bị trầm luân!
Do vậy đức Phật dạy Dừng,
Chỉ cần thanh tịnh là đây Niết bàn.
Để cho những người thế gian
Biết cách tu Thiền của Phật Thích Ca
Các ông nói lại lời Ta
Không theo Tam giới, thoát ra luân hồi!
Tu Thiền đơn giản vậy thôi
Nếu tìm hay kiếm: vào đời trầm luân!
Lần nữa Ta dạy chỉ Dừng
Chính Tâm thanh tịnh là đây cội nguồn.
Thiền Thanh đức Phật dạy riêng
Những ai phúc phận nhận liền Thiền thanh
Chúng con nghe dạy đã rành
Cúi đầu ba lạy xin Thầy chứng minh.
Hồi hướng
Kính mừng Phật Đản xong rồi
Nguyện đem công đức vào đời chúng con
Chúng con nhất quyết lòng son
Quyết tu Thanh tịnh không còn trầm luân.
Phật dạy chúng con chỉ Dừng
Tâm con Thanh tịnh luân hồi Dừng ngay
Hôm nay tại Tiểu Linh Đài
Kính xin Đức Phật nhận ngay lời này.
Chúng con kính nguyện tại đây
Luân hồi sinh tử dứt dây buộc ràng
Đòi con đã hết gian nan
Cũng nhờ Đức Phật chỉ đàng Thiền tông.
Nam mô giáo chủ Ta bà Bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật!
Cư sĩ Nguyễn Đức Sinh (Tổng hợp)
Hình ảnh thêm về Kệ kính mừng Phật đản của tổ Mã Minh
