Hòa thượng Thích Hạnh Hải, húy thượng Tâm hạ Phước, tự Thông Như, thuộc đời thứ 43, dòng Lâm Tế Liễu Quán. Thế danh Phan Cẩm Long. Ngài sinh năm 1916 (Bính Thìn). Nguyên quán làng Quang Ðông, xã Ninh Đông. Hoà thượng sinh tại quê ngoại làng Phú Nghĩa, xã Ninh Ðông, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hoà.
Tôn dung Hòa thượng Thích Hạnh Hải (1916-1998)
Khánh Hòa Trần thế chuyển mình hoa lá bay
Thấy đi về tận nẻo trời Tây
Lời xưa di cảo còn gìn giữ
Mõ sớm, chuông khuya, dõi bước Thầy
Xuất thân từ một gia đình nông dân, đời đời kính tín Tam Bảo. Thân phụ làm rẫy. Năm 16 tuổi, phụ thân mất, năm sau thân mẫu cho cả 3 anh em xuất gia đầu Phật, Quy y với Ngài Trừng Nghệ - Nhơn Sơn, trụ trì chùa Thiền Sơn, thôn Trường Lộc, xã Ninh Hưng, huyện Ninh Hoà, đời thứ 42 dòng Lâm Tế Liễu Quán.
“Thiệt, Tế, Đại, Đạo,
Tánh, Hải, Thanh, Trừng,
Tâm, Nguyên, Quảng, Nhuận,
Đức, Bổn, Từ, Phong,
Giới, Định, Phước, Huệ,
Thể, Dụng, Viên, Thông,
Vĩnh, Siêu, Khắc, Quả,
Mật, Khế, Thành, Công,
Truyền, Trì, Diệu Lý,
Viễn, Sướng, Chánh, Tông,
Hạnh, Giải, Tương, Ứng,
Đạt, Ngộ, Chơn, Không”
Bàn thờ chư Tổ tại Tổ đình Thiên Bửu Ninh Hòa
Năm 20 tuổi, Hoà thượng theo học đạo với Ngài Ðại Trí, trụ trì chùa Linh Quang, thôn Phước Sơn, xã Ninh Đa, thị xã Ninh Hoà.
Năm 22 tuổi, Ngài học đạo với Hoà thượng Thích Quảng Ðức, trụ trì chùa Thiên Ân, thôn Phước Thuận, xã Ninh Đông, thị xã Ninh Hoà. Đây là lớp học Tăng do Hòa hượng Thích Quảng Đức tổ chức có khoảng 20 vị heo học và cầu thế độ với Ngài Thích Quảng Đức được phú pháp tự là Thông Như.
Năm 25 tuổi, Hoà thượng đến chùa Thiên Quang ở Nha Trang, theo học đạo với Ngài Trừng Thông – Nhơn Duệ.
Năm sau 26 tuổi, chùa Thiên Quang tổ chức khánh thành, và khai Đại Giới đàn truyền giới, do Đường đầu truyền giới là Hoà Thượng Thích Huệ Ðăng, trụ trì chùa sắc tứ Tây Thiên, (Ninh Thuận) và Ngài thọ tam đàn cụ túc giới.
Năm 27 tuổi, Hoà thượng về trụ trì chùa Hải Tràng, thôn Phú Thứ, xã Ninh Giang, thị xã Ninh Hoà. Kể từ đó Phật tử địa phương thường gọi Ngài với danh xưng thân thiện là Thầy Hải Tràng.
Năm 28 tuổi, Hoà thượng Thích Hưng Từ, khai Đại Giới đàn tại chùa Kim Long, thôn Phú Hoà, xã Ninh Giang, thị xã Ninh Hoà, Hoà thượng Thích Hạnh Hải được tôn cử Đệ nhất dẫn thỉnh sư.
Năm 1946 (Mậu Tuất), Ngài trụ trì chùa Phước Long, thôn Phước Lý, xã Ninh Bình.thị xã Ninh Hoà.
Năm 1949 (Kỷ Sửu), Ngài trụ trì chùa Thiên Bửu, thôn Bình Thành, xã Ninh Bình, thị xã Ninh Hoà. Ngài vận động thành lập Giáo Hội Tăng Già Khánh Hòa, được chư Tôn Đức tôn cử Trị sự Sơn Môn Tăng Già Ninh Hòa. Cũng thời gian này Hoà thượng Ðại trùng tu Tổ đình Thiên Bửu.
Tháp tổ Hạnh Hải tại vườn tháp Tổ đình Thiên Bửu
Tháng Ba năm Nhâm Thìn (1952) nhân Lễ Khánh Thành Tổ đình Thiên Bửu, Ngài kiến lập Đại Giới đàn, cung thỉnh Tăng cang Hoà thượng Thích Phước Huệ, trụ trì chùa Sắc Tứ Hải Đức (Nha Trang) chứng minh, Tăng cang Hoà thượng Thích Trí Thắng, trụ trì chùa Thiên Hưng, Phan Rang, (Ninh Thuận), Đường đầu truyền giới, tấn phong Thập sư và truyền giới Sa di, Sa di ni, Tỳ kheo, Tỳ kheo ni…cho giới tử.
Từ năm 1952 đến năm 1963: Ngài phục vụ Giáo Hội Tăng Già và giữ chức vụ Phó Trị sự Giáo hội Tăng Già.
Năm 1961, Ngài tổ chức Giới Ðàn tại Tổ đình Thiên Bửu, cung thỉnh Hoà Thượng Thích Trí Thủ chứng minh, Hoà thượng Thích Hưng Từ: Đường đầu truyền giới.
Từ năm 1964 đến năm 1982: Ngài giữ chức vụ Phó Ban Đại Diện Phật giáo Tỉnh Khánh Hòa, Ðặc Ủy Tăng Sự Phật giáo Tỉnh Khánh Hòa, kiêm Chánh Ðại Diện Phật giáo thị xã Ninh Hòa.
Năm 1982: Ngài được cung thỉnh Chứng minh, Cố vấn Ban Đại Diện Giáo Hội Phật giáo huyện Ninh Hòa.
Hoà Thượng đã khai sơn các chùa:
1.Chùa Phước Lễ, thôn Chấp Lễ, xã Ninh Thân, huyện Ninh Hoà.
2. Chùa Phật Ấn, thôn Ðông Hải, xã Ninh Hải.
3. Chùa Linh Ứng, thôn Tân Thủy, xã Ninh Lộc
4. Chùa Thạnh Ðức, thôn Phong Thạnh
Ngoài ra, còn một số chùa khác ngày nay không còn hiện cảnh.
Ngài đã tôn tạo 3 ngôi bảo tháp của Tổ Huệ Giáo, Tổ Nhơn Sơn, và một vị Tổ khác.
Sau gần 60 năm hoằng dương Phật pháp, Ngài đã đạo tào được một đội ngũ tăng tài trẻ thị xã Ninh Hoà, khả dỉ có đủ năng lực và uy tín kế thừa mạng mạch Như Lai.
Cuối thu năm 1998, khi những chiếc lá vàng từ từ rơi rụng, ngày 16.9 năm Mậu Dần, Ngài đã thuận thế vô thường, xã bỏ báo thân, an tường viên tịch. Ngài trụ thế 83 năm, trải qua 58 mùa an cư kiết hạ.
Bảo tháp Ngài hiện tôn trí tại khuôn viên Tổ đình Thiên Bửu, thôn Bình Thành, thị xã Ninh Hoà, tỉnh Khánh Hoà.
Hôm nay nhìn lại Thầy trong ảnh
Sao nhớ Người xưa quá đi thôi
Thiên Bửu tông phong lòng se thắt
Đệ tử muôn phương lệ thắm đều.
Đệ tử Trí Bửu Khể thủ tưởng niệm húy nhật lần thứ 16
Hòa thượng Thích Hạnh Hải (16/9/Mậu Dần - 16/9/Giáp Ngọ)
Hình ảnh thêm về Hòa thượng Thích Hạnh Hải (1916-1998)
