Ách tắc là trạng thái đối nghịch của thông thoáng. Mọi sự trong cuộc sống luôn xảy ra tình trạng ách tắc nếu muốn có thông thoáng. Đó là hai mặt mâu thuẩn trong cùng một vấn đề. “giải quyết mâu thuẩn này thì mâu thuẩn khác phát sanh”. Đó là một định luật.

Có những mâu thuẩn để phát triển, cũng không thiếu những mâu thuẩn đưa đến băng hoại. Trong phạm vi Tôn giáo, do mâu thuẩn mà có nhiều hệ phái phát sanh như Chính Thống Giáo, Tin Lành, Cơ Đốc Phục Lâm, Giáo hội La Mã, Phật giáo Nguyên thủy, Phật giáo Đại thừa., Cao Đài Tây Ninh, Cao Đài Bến Tre.. Nghĩa là cây phát triển thì vỏ cần phải nứt.

Một tổ chức bị khuôn phép quá chặt chẻ là tổ chức khó phát triển, tuy nhiên, trong một tổ chức thiếu quy tắc thì tổ chức đó khó mà đạt kết quả theo nhu cầu. Thí dụ trên nói dưới không nghe là một cơ chế thiếu nghiêm minh. Riêng Phật giáo, từ thời đức Phật sanh tiền, tuy là một Tăng đoàn, chỉ là một tập thể chuyên tu, không nặng về cơ chế tổ chức hành chánh, có chia rẽ chăng chỉ là khuynh hướng hành trì giới luật như Đề bà Đạt Đa.

Trước 1975, GHPGVNTN đối trước áp lực chính trị và xã hội rối ren, chư Tôn đức lãnh đạo cần đoàn kết trong những chính kiến dị biệt, cũng không tránh khỏi phân hóa, đó là cái phân hóa tổ chức. Ngày nay, từ 1981, GHPGVN ra đời, hơn 5 nhiệm kỳ mới có thể đi vào nề nếp tương đối hoàn chỉnh, tổ chức không phân hóa, nhưng có vài cá nhân dị biệt bất chấp sự vận hành của cơ chế, vài địa phương gặp những ách tắc chướng ngại mà đáng ra, với tâm vị tha, tính vô ngã của nhà Phật, không nên xảy ra một cách tùy tiện, đây là việc khá lạ mà trước 1975 chưa hề xuất hiện.

Cứ mỗi nhiệm kỳ mới, chuẩn bị Đại hội, luôn có vấn đề nhân sự và chức vụ lủng củng, mà có chăng, cũng chỉ lặp đi lặp lại vài địa phương như cũ. Năm nay, Bình Phước, Đồng Nai, Bà Rịa Vũng Tàu, Thừa Thiên Huế. Bốn địa bàn mà hai địa bàn đáng nói nhất là Bà Rịa Vũng Tàu và Thừa Thiên -Huế. Hai địa bàn có số tu sĩ đông , có truyền thống tu tập nề nếp, nhưng trong giới lãnh đạo và thành viên BTS luôn có vấn đề khá bức bách. Rốt cuộc, nhờ sự vận động của HĐTS va HĐCM khéo léo thuyết phục nên nhân sự tạm ổn để chuẩn bị đi vào Đại hội Tỉnh trước khi Đại hội đại biểu toàn quốc vào tháng 11 năm nay.

Một chuyện khá lạ, HT Đức Thanh, lúc đầu đồng ý từ nhiệm nếu HT Khế Chơn cùng rut lui, nhưng vì tiền đồ Đạo pháp trên vùng đất từng được xem là cái nôi của Đạo Phật Việt Nam, HT trưởng ban đành chấp nhận HT Khế Chơn kế thế trưởng ban BTS Tỉnh nhiệm kỳ 2022-2027, Mắc mứu lớn đã gỡ xong, nhân sự đã bầu bán đúng người đúng việc, tuy nhiên vẫn có một cá nhân muốn kiêm nhiệm vừa là thư ký vùa là phó trực BTS Tỉnh cũng thòm thèm chức trưởng “ban nhân sự”. Do tính phức tạp này mà văn bản không có dấu để đóng.

Trước đây, có một địa phương, do không đồng thuận mà con dấu đã không được sử dụng. Con dấu là căn bản pháp lý của một tổ chức, tổ chức không có dấu là bị vô hiệu hóa. Chỉ có nơi cấp con dấu mới có quyền truy thu con dấu, ngoài ra sử dụng hoặc phong bế con dấu bất hợp pháp là vi phạm luật hành chánh.

GHPGVN là một thành viên của MTTQ, ai tùy tiện vi phạm luật hành chánh tức vi phạm pháp lý của tổ chức chính trị, sẽ quy vào tội cản trở điều hành. Ngoài xã hội, chưa bao giờ nghe một cá nhân nào dám phong bế con dấu của một cơ quan hành chánh.

Giới tu sĩ Phật giáo, một vài vị chưa hiểu luật, do tự ái, vì quyền lợi, làm tùy tiện theo bản ngã cá nhân,... mà Hiến chương và ban Pháp chế không quy định rõ, từ đó, một vài địa phương gặp khó khăn trong cách điều hành nhân sự.

Những ách tắc luôn xảy ra cho mọi cơ chế, nhưng cá nhân phát sinh là do nhân sự chưa được tu bổ kiến thức hành chánh và giới luật nhà Phật. Thiết nghĩ, Giáo hội cần thường xuyên mỗi năm có khóa bồi dưỡng hành chánh và giáo dục giới luật để nhân sự làm việc đúng quy cách của một tổ chức hành chánh Tôn giáo, họa may mới tránh bớt tình trạng ách tắc hiện nay.

Giải quyết những ách tắc theo pháp lý và giải quyết ách tắc theo tình cảm nhân nhượng, tùy trường hợp để đi đến đồng thuận xuôi chèo mát mái hơn là trống đánh xuôi, kèn thổi ngược, không đổ vỡ cũng bế tắc, khó mà phát triển một tổ chức hành chánh, nói gì đến Tôn giáo vị tha, vô ngã!

Một Giáo hội trong êm ngoài ấm, đủ uy tín,chắc chắn những tai tiếng lu bu trên mạng xã hội cũng sẽ được thu hẹp; ách tắc có chăng cũng chỉ là ách tắc để phát triển.

MINH MẪN

14/9/2022