Ngày xưa ở tại ven sông

Có chàng khỉ sống ung dung một mình

Mạnh sức lực, lớn thân hình

Thêm tài nhảy nhót tài tình kể chi.

Giữa sông có đảo đẹp kia

Bao nhiêu cây cối rậm rì xanh tươi

Trái cây ngon ngọt khắp nơi

Nào hồng, nào chuối chào mời khỉ ta.

Từ bờ tới đảo khá xa

May thay có đá nhô ra giữa dòng

Khỉ ta thấy tiện vô cùng

Từ bờ nhảy tới giữa sông lấy đà

Nhún chân trên đá nhô ra

Nhảy thêm lần nữa là qua đảo rồi.

Sáng qua đảo khỉ dạo chơi

Trái cây ăn uống đã đời tại đây

Lang thang thỏa thích cả ngày

Vầng dương gần lặn mới quay trở về

Cũng như buổi sáng khác chi

Nhảy về trên tảng đá kia giữa dòng.

*

Một nơi ở cạnh con sông

Có đôi cá sấu sống trong bụi bờ

Cuộc đời thoải mái nên thơ

Thế rồi vợ sấu bất ngờ mang thai

Kể từ đó thích ăn hoài

Chỉ ưa món lạ khác người chung quanh,

Anh chồng chiều vợ thật tình

Luôn đi kiếm thứ vợ mình thích ăn.

Khỉ thường nhảy nhót nhiều lần

Nhảy qua nhảy lại xa gần đều hay

Và đều thán phục lắm thay,

Vợ chàng cá sấu cũng đầy ngạc nhiên

Một hôm nói với chồng liền:

“Em thèm ăn được trái tim khỉ này.”

Anh chồng chiều vợ lâu nay

Hứa rằng sẽ lấy tim ngay cho nàng.

Anh chồng tính toán kỹ càng

Bơi ra tảng đá, vội vàng leo lên

Nằm che tảng đá phía trên

Nghĩ rằng khỉ sẽ về liền ngang đây

Tất nhiên phải nhảy lưng này

Sấu thời bắt khỉ được ngay dễ dàng.

*

Suốt ngày trên đảo lang thang

Chiều về khỉ mới tìm đường qua sông

Nhìn ra tảng đá giữa dòng

Thấy hình như đá bềnh bồng cao thêm

Thật kỳ lạ, khỉ nghi liền!

Khỉ nhìn mực nước ở bên hai bờ

Thấy bình thường! Càng thêm ngờ!

Mắt tinh khỉ nhận thấy ra sấu rồi

Sấu nằm trên đá đó thôi,

Thử xem hư thực khỉ thời la lên:

“Hỡi anh tảng đá bạn hiền

Chắc luôn mạnh giỏi ở trên sông này?”

Hỏi ba lần, lớn tiếng thay

Khỉ bèn hỏi tiếp: “Bạn hay trả lời

Và thường nói chuyện với tôi

Hôm nay sao lại im hơi lạ kỳ?”

Anh chồng cá sấu nghĩ suy:

“Đá này có lẽ mọi khi đáp lời

Bây giờ im lặng lâu rồi

Ta nên lên tiếng khỉ thời khỏi nghi

Nhân cơ hội gạt khỉ kia.”

Sấu bèn đáp lại: “Tôi thì bình yên

Cám ơn bạn khỉ lành hiền

Cần gì cứ nói tôi liền tiếp tay.”

Khỉ ranh mãnh hỏi: “Ơ hay!

Bạn là ai vậy? Nằm đây làm gì?”

Sấu ta không kịp nghĩ suy

Thế là vội vã tức thì xưng tên:

“Ta là cá sấu sông bên.”

Khỉ cười: “Sao bạn nằm trên đá này?”

Sấu la: “Ta đợi bạn đây

Để mà lấy trái tim ngay bây giờ

Khỉ ơi khó thoát tay ta.”

Khôn ngoan khỉ nghĩ: “Quả là nguy tai

Sấu kia nói đúng quá trời

Đường về chỉ có đá nơi giữa dòng

Ta nào vượt được mà mong

Ta nên lừa sấu mới hòng thoát qua.”

Nghĩ xong khỉ lớn tiếng la:

“Sấu ơi! Bạn thắng được ta thật rồi

Ta trao bạn trái tim thôi

Bạn nên há miệng ta thời tặng đây

Khi ta nhảy tới đá này

Trái tim bạn sẽ có ngay đấy mà!”

Sấu nghe vội há miệng ra

Há cho thật lớn, từ xa chờ mồi

Há to nên mắt nhắm thôi

Nào còn trông thấy đất trời gì đâu.

Khỉ co chân phóng thật mau

Nhún mình nhảy tót lên đầu sấu kia

Rồi từ đó nhảy tiếp đi

Qua bờ, qua bến rất chi lẹ làng.

*

Sấu ta mở mắt bàng hoàng

Không ngờ khỉ vượt dễ dàng qua sông

Thấy rằng khỉ giỏi vô cùng

Sấu bèn ca ngợi chiến công của người:

“Khỉ ơi! Bạn thật tuyệt vời

Nếu so với bạn tôi thời xấu xa

Giờ đây hổ thẹn quá mà

Chỉ vì chiều vợ hóa ra gian tình.

Bạn thời chính đáng quang minh

Chỉ lo tự cứu thân mình mà thôi

Không hề làm hại tới ai.

Bạn treo gương tốt sáng soi mọi bề!”

Anh chồng cá sấu quay về

Thật thà kể lại vợ nghe ngọn ngành.

Thoạt tiên vợ rất bực mình

Nghĩ chồng chẳng chịu nhiệt tình, thiết tha

Nhưng rồi ngày tháng trôi qua

Đến khi vợ sấu sinh ra con rồi

Nhìn con mẹ thấy vui tươi

Bao nhiêu chuyện cũ tức thời quên luôn.

*

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(thi hóa phỏng dịch theo bản văn xuôi

MR. MONKEY AND SIR CROCODILE

của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)

*

Nhận diện tiền thân Đức Phật

TRUYỆN KHỈ VÀ CÁ SẤU

(Chú khỉ khôn ngoan là tiền thân Đức Phật).

___________________________________________________