Ngày xưa có một ông vua
Trị vì đất nước rất ư công bằng
Cạnh bên hoàng hậu đoan trang
Vua yêu, vua quý, chứa chan hương tình.
Thế rồi hoàng hậu hạ sinh
Một trai kháu khỉnh đẹp xinh vô cùng
Nhà vua sung sướng vui mừng
Nghĩ suy chọn lựa tìm đường đặt tên
Mong cho con lúc lớn lên
Vẻ vang ngôi vị, êm đềm tương lai
Vua bèn đặt tên con trai
Hoàng tử Khéo Nói, nhiều tài mai sau.
Quả nhiên hoàng tử lạ sao
Khác xa bất cứ trẻ nào gần bên,
Đây không là kiếp đầu tiên
Đã đưa cậu bé ra miền nhân gian
Cậu loanh quanh cả triệu năm
Đạo vàng tắm gội vô vàn từ bi
Diệt trừ dần "tham, sân, si"
Con đường "thập thiện" quyết đi nhiệt tình
Cậu qua nhiều đợt tái sinh
Trải qua nhiều kiếp quẩn quanh luân hồi
Khi là thú, lúc là người
Khi thành thần thánh, để rồi đổi thay
Lang thang khắp nẻo cuồng quay
Cậu luôn rút tỉa ra ngay lỗi lầm
Dần dần tu luyện bản thân
Để rồi hiển lộ ra tâm trong lành.
*
Thời gian thấm thoắt trôi nhanh
Một ngày hoàng hậu lại sinh con rồi
Thêm một trai nữa tốt tươi
Dung nhan rạng rỡ như nơi bóng hằng
Đặt tên hoàng tử Mặt Trăng
Vua vui khi có hai hoàng tử con.
Đến khi đôi trẻ lớn khôn
Chơi đùa chạy nhảy được luôn một mình
Thời hoàng hậu bất thình lình
Bị lâm bệnh nặng lìa nhanh cõi trần.
Nhà vua buồn bã vô ngần
Hai con còn nhỏ đang cần trông coi
Nên vua vội vã tìm người
Phong làm hoàng hậu thế ngôi vợ mình.
Một vài năm thoáng trôi nhanh
Bà hoàng hậu mới lại sinh con rồi
Thêm hoàng tử nữa ra đời
Đặt tên hoàng tử Mặt Trời đúng sao
Đẹp xinh, sáng sủa, hồng hào
Nỗi niềm vui sướng dạt dào hoàng cung,
Muốn cho hoàng hậu vui lòng
Lại thêm vừa để thưởng công vợ mình
Trông nom ba trẻ tận tình
Nhà vua tuyên bố muốn dành đặc ân
Cho bà ước nguyện một lần
Và vua hứa thực hiện luôn điều này
Nghe xong hoàng hậu thưa ngay:
"Tạ ơn bệ hạ, hiện nay chưa cần
Thiếp xin được hưởng đặc ân
Nói điều ước muốn ngày gần đây thôi!"
*
Thời gian lặng lẽ dần trôi
Cả ba hoàng tử tới thời thanh niên
Bà hoàng hậu chợt thấy liền
Hoàng tử Khéo Nói sẽ lên ngai vàng
Là con trưởng lại giỏi giang
Ngôi vua chắc chắn do chàng kế ngay
Bà thầm nghĩ ngợi loay hoay:
"Vì hai hoàng tử lớn này còn đây
Con ta chẳng có cơ may
Leo lên ngôi báu một ngày tương lai
Ta nên cố gắng lựa lời
Xin cho hoàng tử Mặt Trời kế ngôi."
Một hôm nhân lúc vua vui
Bà hoàng hậu nhắc khéo lời hứa trên
Vua hoan hỷ trả lời liền:
"Ước chi hãy nói, chớ nên ngại ngùng!"
Bà liền thỏ thẻ nỗi lòng:
"Muôn tâu điều thiếp ước mong một đời
Sau này hoàng tử Mặt Trời
Sẽ lên kế nghiệp nối ngôi trị vì!"
Vua nghe sửng sốt kể chi
Và rồi cơn giận tức thì bùng ra:
"Hai con trai lớn của ta
Tựa như sao sáng ai mà sánh ngang
Sao ta lại để ngai vàng
Truyền cho hoàng tử đứng hàng thứ ba
Toàn dân sẽ trách cứ ta
Điều nàng ước muốn quả là cuồng điên!"
*
Bà hoàng hậu giữ lặng yên
Vua từ lúc đó muộn phiền lắm thay
Thảnh thơi sung sướng trước đây
Nay vừa lo sợ vừa đầy hoài nghi
Nghi hoàng hậu bất mãn kia
Âm mưu thâm độc có chi nề hà
Sẽ dùng thủ đoạn xấu xa
Hại hai con lớn để mà giành ngôi
Bao tai ương sắp tới rồi
Phải đưa hai trẻ lánh nơi an toàn!
Vua cho gọi hai hoàng nam
Cả chàng Khéo Nói lẫn chàng Mặt Trăng
Đến bên buồn bã nói rằng:
"Bà hoàng hậu muốn ngai vàng giành ngôi
Cho riêng hoàng tử Mặt Trời
Nên hai con phải mau rời chốn đây
Vì bao nguy hiểm giăng đầy
Chỉ nên sửa soạn sau này quay lui
Khi ta từ giã cõi đời
Trở về mà nắm lấy ngôi vị mình
Ngôi vua chính đáng hợp tình
Giúp cho đất nước thanh bình nở hoa!"
Hai hoàng tử tuân lệnh cha
Cùng nhau chuẩn bị rời xa cung vàng
Trong vài ngày đã sẵn sàng
Thốt lời từ biệt vội vàng ra đi
Giã từ cha với bạn bè
Lánh nơi nguy hiểm tìm về chốn xa,
Trên đường đi họ ghé qua
Vào vườn thượng uyển thiết tha ngỏ lời
Giã từ hoàng tử Mặt Trời
Cậu em khác mẹ, thường chơi thân tình,
Cậu em quý hai anh mình
Thấy hai anh bỏ kinh thành ra đi
Nên lòng buồn bực kể chi
Xin theo anh, cũng quyết lìa hoàng cung
Ba hoàng tử cùng đi chung
Tình thân trong trắng nở bừng trong tâm.
*
Đi vài tháng họ dừng chân
Nơi vùng Hy Mã Lạp Sơn chập chùng
Núi cao hùng vĩ vô cùng
Cả ba mệt nghỉ dưới từng cây cao
Miệng khô, chân mỏi biết bao
Nên người anh lớn chỉ vào hồ bên
Sai em út xuống đó liền:
"Em đi lấy nước lá sen hồ này
Mang lên để uống tại đây
Chúng mình giải khát hết ngay nhọc nhằn!"
Ba hoàng tử đâu biết rằng
Bao nhiêu nguy hiểm hiện đang đợi chờ
Cái hồ xanh đẹp như mơ
Thuộc quyền thủy quái dạ xoa lâu đời
Quỷ thường dụ dỗ mọi người
Hễ ai xuống nước nó thời hỏi luôn:
"Biết thiên pháp là gì không?"
Nếu ai không biết khó lòng thoát ra
Nó thường ăn thịt người ta
Cái hồ thơ mộng thật là hiểm nguy!
Khi hoàng tử Mặt Trời kia
Tới bờ hồ đẹp liền đi xuống liền
Chẳng hề xem xét gì thêm
Và rồi con quỷ nhô lên tóm đầu
Bắt luôn chàng, nó hỏi mau:
"Luật trời, thiên pháp tối cao là gì?"
Chàng hoàng tử nói: "Khó chi
Mặt trăng với mặt trời kia sáng ngời
Là thiên pháp, luật nhà trời!"
Dạ xoa thủy quái tức thời hét lên:
"Trả lời sai, vậy cho nên
Giờ đây mi đã thuộc quyền của ta!"
Nói xong quỷ dang tay ra
Kéo hoàng tử xuống nước và giam ngay
Nhốt hang sâu đáy hồ này
Để chờ ăn thịt một ngày mai sau.
Thấy người em út đi lâu
Anh chàng Khéo Nói nào đâu hay gì
Sai hoàng tử Mặt Trăng kia
Xuống hồ lấy nước mang về giải lao.
Mặt Trăng nào khác gì đâu
Cũng đi ngay xuống hồ sâu vội vàng
Không hề xem xét kỹ càng
Và rồi bị quỷ lẹ làng bắt giam,
Quỷ nêu câu hỏi khó khăn:
"Luật trời thiên pháp vẻ vang là gì?"
Chàng hoàng tử nói: "Khó chi!
Đông, Tây, Nam, Bắc hướng về bốn nơi
Là thiên pháp luật nhà trời!"
Dạ xoa thủy quái tức thời hét lên:
"Trả lời sai, vậy cho nên
Giờ đây mi đã thuộc quyền của ta!"
Nói xong quỷ chẳng nề hà
Kéo luôn hoàng tử thật là lẹ tay
Vào hang sâu chốn đọa đày
Nơi em bị nhốt trước đây dưới hồ.
*
Anh chàng Khéo Nói âu lo
Thấy hai em chợt tù mù biệt tăm
E điều nguy hiểm khó khăn
Cho nên chàng quyết đích thân xuống tìm
Khôn ngoan, thận trọng, tự tin
Nên chàng không vội xuống liền nước sâu
Ven bờ quan sát hồi lâu
Thấy chân in dấu đi vào hồ xa
Nhưng không thấy vết trở ra
Chàng bèn vội rút kiếm mà phòng thân
Cung tên cũng chuẩn bị luôn
Đi quanh, nhìn khắp xa gần điều tra.
Quỷ nhìn hoàng tử nhà ta
Thấy không xuống nước để sa bẫy mình
Cho nên quỷ vội hiện hình
Làm người chất phác thân tình hỏi han:
"Bạn trông mệt mỏi vô vàn
Áo quần lấm láp, dung nhan bơ phờ
Hồ kia mát mẻ đang chờ
Xuống mà tắm táp, xuống mà giải lao
Nước hồ uống thật ngọt ngào
Củ sen tươi nõn ăn vào khoẻ ngay!"
Tinh anh, sáng suốt lâu nay
Quỷ kia lừa bịp chàng này dễ đâu
Nên chàng Khéo Nói lắc đầu
Chỉ tay quát mắng: "Khai mau rõ ràng
Chắc mi là quỷ bạo tàn
Lừa người giả dạng dân làng mà thôi
Hai em ta hiện đâu rồi
Đừng mong giấu giếm lựa lời chối quanh!"
Bị người nhận diện quá nhanh
Nên con thủy quái hiện hình dạ xoa
Trả lời: "Quyền lực của ta
Bắt em ngươi lại ai mà cản ngăn!"
Anh chàng Khéo Nói hỏi gằn:
"Sao mi làm vậy? Nói năng điên cuồng!"
Quỷ la hét, giọng hung hăng:
"Ta đây được phép Quỷ Vương ban quyền
Hồ này ai xuống bắt liền
Nếu mà thiên pháp, luật trên cõi trời
Không hay biết để trả lời
Những sinh vật đó tàn đời với ta!"
Chàng hoàng tử hỏi thêm ra:
"Mi cần biết rõ để mà làm chi
Luật trời mang lợi ích gì
Khiến cho loài quỷ như mi bận lòng?"
Quỷ kia nói: "Ta cầu mong
Biết thời lợi lộc vô cùng tốt thay!"
Chàng hoàng tử bèn nói ngay:
"Vậy ta sẽ giảng điều này cho ngươi
Hiện ta bụi bẩn thân người
Chuyến đi vất vả vừa rồi gây ra
Ta cần tẩy sạch thân ta
Trước khi tuyên giảng cao xa pháp mầu!"
Bây giờ quỷ nhận ra mau
Rằng chàng Khéo Nói trước sau khác người
Khôn ngoan, tinh tế, thạo đời
Quỷ bèn sửa soạn đón mời nghiêm trang,
Mời chàng tắm mát ao vàng
Mời chàng uống nước trên hàng lá sen,
Củ sen tươi nõn dâng lên
Lót lòng hoàng tử ăn thêm khoẻ người
Lại còn sửa soạn chỗ ngồi
Trang nghiêm, thoải mái gần nơi ven hồ
Muôn hoa đẹp đẽ điểm tô
Mời chàng an tọa ban cho lời thiền.
Dẹp ngay vũ khí qua bên
Anh chàng Khéo Nói tâm hiền nở hoa
Lên ngồi giảng pháp cao xa
Quỷ kia ngồi dưới như là trò ngoan
Lắng tai nghe những lời vàng
Khơi nguồn giác ngộ âm vang lòng người:
"Theo như thiên pháp, luật trời
Ta nên hổ thẹn với đời, với ta
Khi làm những việc gian tà
Và nên hãi sợ tránh xa việc này.
Ta nên luôn thực hiện ngay
Việc làm chính đáng hàng ngày sáng tươi
Mới mang hạnh phúc cho người
Giúp cho nhân loại sống đời thăng hoa
Và ta mới thấy được ra
Niềm vui sáng tỏ chan hòa trong tâm
An lành, tốt đẹp muôn phần!"
Quỷ nghe lời pháp vô ngần sướng vui
Lòng từ bừng sáng thốt lời:
"Nghe ông giảng pháp khiến tôi hài lòng
Nên tôi trả lại cho ông,
Em ông nhận lại một trong hai người
Vậy ông quyết định chọn ai?"
"Thả ngay hoàng tử Mặt Trời cho ta
Đó là em út trong nhà!"
Quỷ nghe nói vậy quả là ngạc nhiên:
"Ông giao giảng những lời hiền
Nhưng không thực hiện! Não phiền thêm thôi!
Bỏ người anh lớn lại rồi
Cứu người em nhỏ ông thời lầm sai
Không theo thiên pháp rạng ngời
Không hề quý trọng những người tuổi cao!"
Chàng hoàng tử: "Mi nói sao?
Bao lời thiên pháp ta nào quên đâu
Ba anh em ta cùng nhau
Tới đây cũng chỉ mong cầu bình yên!"
Rồi chàng thuật lại nỗi niềm
Việc giành ngôi báu đảo điên trong triều
Việc mình lánh nạn hiểm nghèo
Việc hoàng tử út xin theo vào rừng
Vì tình bạn chốn thâm cung,
Rồi chàng nhấn mạnh: "Vô cùng khó nghe
Nếu bây giờ ta trở về
Mà người em út không kề một bên
Ta mà nói chẳng ai tin
Bao nhiêu câu chuyện ở trên hồ này
Người đời sẽ nghĩ ngợi ngay
Rằng em út bị ta đây hại rồi
Để trừ mối họa tày trời,
Chúng ta xấu hổ khi đời cười chê
Và vương quốc chẳng vui chi
Thật là tai hại! Cũng vì lẽ trên
Mà ta muốn mi thả liền
Để hoàng tử út bình yên trở về!"
Quỷ nghe ưng ý mọi bề
Thốt lời ca tụng: "Khó chê được nào
Ông thời đức hạnh biết bao
Luật trời thiên pháp tối cao biết rành
Lại đem thực hiện nhiệt thành
Nỗi niềm thán phục dâng nhanh lòng này
Thật vui thay! Thật lành thay!
Tôi xin hoan hỷ thả ngay tức thời
Thả em ông, cả hai người!"
Nói xong quỷ lặn xuống nơi đáy hồ
Mang hai hoàng tử lên bờ
Trao cho anh lớn đang chờ phía trên.
Ba hoàng tử đều bình yên
Cùng nhau đoàn tụ trong niềm vui chung
Lánh mình ẩn chốn núi rừng
Quỷ kia cũng rất vui mừng lắm thay
Có người kề cận hàng ngày
Sẵn lòng khuyên bảo lời hay, ý lành.
Quỷ kia chuyển hoá tâm thành
Nên chàng Khéo Nói tâm tình nhủ khuyên:
"Hỡi anh bạn mới thân quen
Chắc là quanh quẩn trong tiền kiếp thôi
Bạn làm nhiều việc ác rồi
Kiếp này thành quỷ sống nơi hồ này
Ăn tươi, nuốt sống đọa đày
Bạn nên mau chấm dứt ngay! Chờ gì!
Làm lành, tránh ác mau đi
Kiếp sau tốt đẹp còn chi vui bằng
Tái sinh vào chỗ huy hoàng!"
Quỷ nghe được những lời vàng tuyệt hay
Chân tâm bừng ngộ ra ngay
Cùng ba hoàng tử nơi này sống chung.
Ba chàng rất đỗi vui mừng
Quỷ kia che chở trong rừng bình yên.
*
Một ngày chợt nhận được tin
Vua cha già yếu cho nên qua đời
Cả ba hoàng tử nhớ lời
Bèn quay trở lại về nơi triều đình
Cùng chàng thủy quái thân tình
Giờ đây quỷ đã tâm thành hoàn lương.
Triều đình mời nối ngai vàng
Ông hoàng Khéo Nói lên hàng quốc vương
Phó là hoàng tử Mặt Trăng
Ông hoàng trẻ nhất vẻ vang được mời
Cầm đầu quân đội khắp nơi
Đó là hoàng tử Mặt Trời thân thương,
Còn chàng thủy quái hoàn lương
Được nuôi đầy đủ, tránh đường sát sinh
Về cư trú cạnh cung đình
Sống đời lương thiện, an bình về sau.
Nói chung cả nhóm cùng nhau
Hướng theo thiên pháp nhiệm mầu luôn thôi
Mãi cho tới lúc qua đời
Tái sinh vào được cõi trời quang vinh.
*
NHẬN DIỆN TIỀN THÂN
Hoàng tử Khéo Nói là tiền thân Đức Phật.
Mặt Trời là Ananda, Mặt Trăng là Xá Lợi Phất.
*
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
(thi hóa, phỏng dịch theo bản văn xuôi
PRINCE GOODSPEAKER
AND THE WATER DEMON
của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)
Hình ảnh thêm về HOÀNG TỬ KHÉO NÓI VÀ CON THỦY QUÁI
