Ngày xưa có một con bê

Được ông quý tộc mua về nâng niu

Nhà ông giàu có, tiền nhiều

Thấy bê khoẻ, đẹp ông yêu vô cùng

Đặt tên Đại Hỷ, vui mừng

Nuôi bê bằng thức ăn thường rất ngon

Luôn ve vuốt, mãi chăm nom

Khiến bê cảm động nhớ ơn chủ mình.

Khi khôn lớn, lúc trưởng thành

Xác thân mạnh mẽ, dáng hình tốt tươi

Bê thành bò đẹp tuyệt vời

 Một hôm bò nghĩ: “Cuộc đời sướng thay

Chủ nuôi kỹ lưỡng lâu nay

Trước đây hưởng lộc, lúc này đền ơn

Mình thời sức khoẻ tuyệt luân

Không bò nào khác mạnh hơn so tài

Trả ơn bằng cách nay mai

Mình thi kéo nặng không ai hơn mình

Bạc tiền, công trạng đạt thành

Trả ơn cho chủ trọn tình cùng nhau”

Chú bò tìm chủ nói mau:

“Có nhà buôn nọ sang giàu gần đây

Thường khoe khoang bấy lâu nay

Có bò khoẻ mạnh và hay nhất làng,

Tìm ông ta đánh cá rằng

Sức tôi kéo nổi xe hàng cả trăm

Bò ông ta không khoẻ bằng!”

Chủ nhân đồng ý vội vàng đi ngay

Tới nhà buôn ở làng này

Giàu sang nổi tiếng lại hay khoe mình

Chủ nhân thách đố đua tranh

Nhà buôn nghe chuyện quả tình ngạc nhiên:

“Trăm xe chở nặng bên trên

Bò nào kéo nổi, khó tin vô cùng

Tôi đồng lòng cá với ông

Tiền vàng đủ một ngàn đồng trao tay

Nếu bò ông thắng chuyến này,

Nếu thua ông trả lại đây một ngàn!”

Đôi bên ấn định thời gian

Nhà buôn khôn khéo buộc ràng trăm xe

Chất thêm sỏi đá nặng nề.

Còn phần Đại Hỷ chủ thì cho ăn

Ngon lành, no đủ, sẵn sàng

Tắm xong đeo cổ một tràng hoa tươi

Trang hoàng thêm đẹp thân người

Nửa thời hùng mạnh, nửa thời kiêu sa

Chủ nhân dắt chú bò ra

Buộc vào xe dẫn đầu chờ kéo đi

Chủ lên xe ngồi uy nghi

Tỏ ra quý tộc ông thì làm oai

Vung roi, hò hét đinh tai:

“Kéo đi! Đừng có đứng hoài! Đồ ngu!”

Bò nghe bực bội tâm tư

Nghĩ rằng: “Ta sống từ xưa tới giờ

Chưa hề làm chuyện xấu xa

Vậy mà chủ lại nói ta nặng lời

Thật là thô tục quá trời

Hôm nay đánh cá ý thời của ta!”

Bực mình bò đứng lì ra

Không còn chịu kéo xe và lặng yên

Khiến nhà buôn sướng vô biên

Đòi tiền thắng cuộc trao liền tại đây.

*

Chủ nhân quý tộc đắng cay

Trao tiền xong vội vã quay về nhà

Vừa thua thiệt, lại xót xa

Mất thêm uy tín thật là thảm thê.

Thảnh thơi gặm cỏ đường về

Chú bò Đại Hỷ không hề nghĩ suy,

Lát sau thấy chủ nằm kia

Nửa thời giận dữ, nửa thì buồn xo

Chú bò bèn hỏi lý do

Chủ nhân cho biết tại bò mà thôi:

“Vì mi ta thiệt hại rồi                                   

Tiền vàng ta đã mất toi cả ngàn!”

Bò lên tiếng: “Chớ phàn nàn

Tại sao ông nói tôi đần ngu đây?

Roi còn vung mãi đầu này

Làm như tôi bướng bỉnh hay dại khờ!

Tôi không phá phách bao giờ,

Tôi không phóng uế đồ dơ trong nhà,

Không hề làm chuyện xấu xa

Xin ông cho biết đúng là vậy không?”

Chủ nhân đáp: “Đúng vô cùng!”

Chú bò vặn hỏi: “Sao ông vừa rồi

Gọi tôi là kẻ ngu thôi

Dù ngay trước mặt bao người lạ kia

Lỗi ông rõ rệt còn chi,

Suồt đời tôi có làm gì sai đâu!

Dù sao tình nghĩa đã lâu

Công ông nuôi dưỡng nỡ nào tôi quên

 Ngày mai quay trở lại liền

Cùng nhà buôn đánh cá thêm một lần

Lần này đánh cá hai ngàn.

Nhớ dùng lời lẽ dịu dàng với tôi

Những lời tử tế mà thôi

Tỏ ra tôn trọng kẻo người cười chê!”

*

Chủ nhân hiểu rõ mọi bề

Trở lui đánh cá có nề hà chi.

Nhà buôn đồng ý tức thì

Nghĩ thầm: “Lại kiếm tiền kia dễ dàng

Những hai ngàn đồng tiền vàng!”

Ông vui trong bụng rộn ràng hoan ca.

Thế rồi mọi việc diễn ra

Khởi đầu tương tự như là trước đây

Một điều khác biệt lần này

Roi mây thô bạo bị thay thế liền

Chủ nhân cầm một cành sen

Thân yêu để nhẹ lên trên đầu bò

Vuốt thân thương, nói êm ru

Coi bò Đại Hỷ cũng như con mình:

“Bò yêu quý hãy nhiệt tình

Kéo xe cho khoẻ xứng danh đại tài!”

Xem kìa! Cảnh thật lạ đời!

Trăm xe chở nặng tức thời tiến lên

Chú bò Đại Hỷ phía trên

Phô trương sức mạnh vô biên, dẫn đầu

Kéo xe chuyển bánh phía sau

Trăm xe buộc dính tiến mau dễ dàng

Tới khi xe chót nhẹ nhàng

Lăn lên tới chỗ xe hàng đầu tiên

Nhà buôn há miệng ngạc nhiên

Nhìn bò kéo nặng, chẳng tin mắt mình

Thế là thua cuộc cam đành

Tiền vàng trao lại nay thành gấp đôi.

Chung quanh chứng kiến bao người

Tỏ lòng thán phục, thốt lời ngợi ca

Tặng cho Đại Hỷ thêm quà

Chủ nhân quý tộc quả là mừng vui

Nhưng phần thắng cuộc vừa rồi

Bạc tiền thưởng đó so thời kém xa

Kém bài học quý vừa qua:

“Người đời nên biết tỏ ra khiêm nhường

Biết tôn trọng, biết yêu thương

Suối nguồn hạnh phúc ngát hương thơm lành!”

*

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(Thi hóa phỏng dịch theo bản văn xuôi

THE BULL CALLED DELIGHTFUL

của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)

*

Nhận diện tiền thân Đức Phật

TRUYỆN BÒ ĐẠI HỶ

Bò Đại Hỷ là tiền thân Đức Phật.

Chủ nhân quý tộc là Ananda.

_________________________________________