Truyện Tiền Thân Đức Phật: Con Dê Cười Và Khóc

Một ngày kia, khi Đức Phật ngụ tại tịnh xá Kỳ Viên (Jetavana), một số Tỳ Kheo hỏi ngài là có lợi ích gì không, khi giết dê, cừu, và những sinh vật khác để cúng giỗ người thân đã qua đời.

Đức Phật trả lời, "Nầy các Tỳ Kheo, không, chắc chắn là không có gì tốt khi ta giết chết sinh vật, dù với mục đích làm Lễ Cúng Giỗ Người Chết." Rồi Đức Phật kể câu chuyện xảy ra trong quá khứ:

Một ngày xa xưa, khi vua Brahmadatta trị vì ở Baranasi, một vị Bà La Môn quyết định làm Lễ Cúng Giỗ Người Chết và mua một con dê để giết. Ông nói với các đệ tử, "Các con hãy dẫn con dê nầy xuống sông, tắm rửa, kỳ cọ, đeo vòng hoa vào cổ nó, rồi các con lấy ngũ cốc cho nó ăn, xong mang nó về đây." "Dạ vâng, thưa Thầy," các đệ tử trả lời, rồi dẫn dê ra sông.

Trong khi họ đang tắm rửa và kỳ cọ con dê, con dê bật cười lớn, tiếng cười vang ầm lên như tiếng cái nồi bị đập vỡ nát. Rồi, lạ kỳ thay, nó lại òa khóc lớn tiếng.

Các người đệ tử trẻ đã ngạc nhiên trước hành vi nầy. "Tại sao có lúc ngươi bật cười," họ hỏi con dê, "và tại sao bây giờ ngươi lại òa khóc lớn tiếng?"

"Chúng ta hãy đến gặp thầy của anh, rồi anh lập lại câu hỏi trên," dê trả lời.

Các đệ tử vội vàng dẫn dê đến gặp thầy và kể lại chuyện đã xảy ra lúc ở dòng sông. Sau khi nghe xong chuyện, vị thầy hỏi con dê tại sao lúc thì nó cười, lúc thì nó khóc.

Con dê bắt đầu kể, "Nầy ông Bà La Môn, trong tiền kiếp, tôi là một người Bà La Môn dạy kinh Vệ Đà (Veda) giống như ông. Tôi cũng giết một con dê làm Lễ Cúng Giỗ Người Chết. Chỉ vì giết chết một con dê, đầu tôi đã bị chặt đứt 499 lần. Tôi cười vì tôi biết đây là lần tái sinh cuối cùng, để làm con vật bị người giết chết. Ngày hôm nay, tôi sẽ được giải thoát khỏi sự đau khổ. Nhưng tôi khóc vì tôi biết rằng, khi ông giết tôi, ông cũng cam chịu bị chặt đầu 500 lần. Vì thương cảm, tôi đã khóc dùm ông."

Vị Bà La Môn nói, "Dê ơi, nay ta hiểu rồi, ta sẽ không giết ngươi đâu."

Con dê kêu lên, "Ông Bà La Môn, dù ông giết hay tha, tôi cũng không thoát chết ngày hôm nay."

Vị Bà La Môn trấn an con dê, "Đừng lo, ta sẽ bảo vệ cho ngươi."

Dê nói với vị Bà La Môn, "Ông không hiểu đâu, sức bảo vệ của ông thì yếu, trong khi nghiệp lực sinh ra do những việc ác tôi làm thì rất mạnh."

Vị Bà La Môn tháo giây cột dê rồi nói với các đệ tử, "Không để bất cứ ai làm hại con dê nầy." Họ vâng lời rồi theo dõi con dê để bảo vệ nó.

Sau khi con dê được thả, nó bắt đầu đi gặm cỏ. Nó cố gắng nhoài cổ ra, để gặm những chiếc lá trên một bụi cây, mọc gần đỉnh một tảng đá lớn. Ngay lúc đó, một tia sét đánh vào tảng đá, làm vỡ một mảnh đá sắc nhọn như dao, bay ra, gọn gàng chặt đứt đầu dê. Đám đông đã tụ tập quanh con dê chết, và bàn tán sôi nổi về tai nạn kinh ngạc nầy.

Một vị thần cây đã quan sát tất cả mọi chuyện xẩy ra, từ lúc mua con dê về, cho đến khi con dê bị chết, câu chuyện xem y hệt như môt vở bi kịch, rồi ông lấy ra một bài học từ câu chuyện nầy, để nhắc nhở và khuyên răn đám đông: "Mọi người đều biết rằng hậu quả của việc làm ác, là kiếp sau sẽ phải chịu khổ đau, cho nên chúng ta phải chấm dứt ngay việc giết chết sinh vật. Địa ngục khủng khiếp đang đón chờ những kẻ làm việc ác đức như thế." Sau khi vị thần cây giải thích về luật nhân quả, ông đã làm người nghe cảm thấy rùng mình kinh hãi, đớn đau cho những ai phải đọa xuống địa ngục. Vì quá hãi sợ, nên mọi người đã quyết định từ bỏ việc giết chết sinh vật để cúng giỗ người chết. Rồi vị thần cây còn dạy dỗ mọi người, học thêm về Giới Luật cùng khuyến khích mọi người làm những việc thiện lành.

Một thời gian sau, vị thần cây mất. [Vì đã làm nhiều việc thiện, nên vị thần cây hưởng quả tốt lành, do đó khi ông mất,] ông đi theo nghiệp tốt của ông nghĩa là về cõi tốt đẹp. Rồi qua nhiều thế hệ sau đó, mọi người vẫn tiếp tục thực hành Giới Luật, và họ đã dành nhiều thời giờ để làm việc từ thiện, cùng những việc làm lợi ích khác, thế nên, nhiều người đã được tái sinh vào cõi trời.

Đức Phật kết thúc bài giảng, rồi ngài cho mọi người biết Tiền Thân của truyện, "Trong kiếp đó, ta đã là vị thần cây."

Matakabhatta Jataka: The Goat That Laughed and Wept 

 
One day, while the Buddha was staying in Jetavana, some bhikkhus asked him if there was any benefit in sacrificing goats, sheep, and other animals as offerings for departed relatives.

"No, bhikkhus," replied the Buddha. "No good ever comes from taking life, not even when it is for the purpose of providing a Feast for the Dead." Then he told this story of the past.

Long, long ago, when Brahmadatta was reigning in Baranasi, a brahman decided to offer a Feast for the Dead and bought a goat to sacrifice. "My boys," he said to his students, "take this goat down to the river, bathe it, brush it, hang a garland around its neck, give it some grain to eat, and bring it back."

"Yes, sir," they replied and led the goat to the river.

While they were grooming it, the goat started to laugh with a sound like a pot smashing. Then, just as strangely, it started to weep loudly.

The young students were amazed at this behavior. "Why did you suddenly laugh," they asked the goat, "and why do you now cry so loudly?"

"Repeat your question when we get back to your teacher," the goat answered.

The students hurriedly took the goat back to their master and told him what had happened at the river. Hearing the story, the master himself asked the goat why it had laughed and why it had wept.

"In times past, brahman," the goat began, "I was a brahman who taught the Vedas like you. I, too, sacrificed a goat as an offering for a Feast for the Dead. Because of killing that single goat, I have had my head cut off 499 times. I laughed aloud when I realized that this is my last birth as an animal to be sacrificed. Today I will be freed from my misery. On the other hand, I cried when I realized that, because of killing me, you, too, may be doomed to lose your head five hundred times. It was out of pity for you that I cried."

"Well, goat," said the brahman, "in that case, I am not going to kill you."

"Brahman!" exclaimed the goat. "Whether or not you kill me, I cannot escape death today."

"Don't worry," the brahman assured the goat. "I will guard you."

"You don't understand," the goat told him. "Your protection is weak. The force of my evil deed is very strong."

The brahman untied the goat and said to his students, "Don't allow anyone to harm this goat." They obediently followed the animal to protect it.

After the goat was freed, it began to graze. It stretched out its neck to reach the leaves on a bush growing near the top of a large rock. At that very instant a lightning bolt hit the rock, breaking off a sharp piece of stone which flew through the air and neatly cut off the goat's head. A crowd of people gathered around the dead goat and began to talk excitedly about the amazing accident.

A tree deva [5] had observed everything from the goat's purchase to its dramatic death, and drawing a lesson from the incident, admonished the crowd: "If people only knew that the penalty would be rebirth into sorrow, they would cease from taking life. A horrible doom awaits one who slays." With this explanation of the law of kamma the deva instilled in his listeners the fear of hell. The people were so frightened that they completely gave up the practice of animal sacrifices. The deva further instructed the people in the Precepts and urged them to do good.

Eventually, that deva passed away to fare according to his deserts. For several generations after that, people remained faithful to the Precepts and spent their lives in charity and meritorious works, so that many were reborn in the heavens.

The Buddha ended his lesson and identified the Birth by saying, "In those days I was that deva."

5. Devas are celestial beings, ranging from the highest gods to simple tree spirits.

Source:

http://www.accesstoinsight.org/