Đời người cần phải có cuộc sống thong dong tự tại, đâu cần phải vội vã. Ung dung là một loại trí tuệ. Ung dung là một cảnh giới đến từ sự cởi mở của tâm thái và phẩm chất vững vàng. Không bực bội, không phô trương, không tranh công đoạt lợi, không điêu ngoa mê hoặc lòng người. Đương nhiên, tất cả những điều này không có nghĩa là buông bỏ, ngược lại, còn tỏa ánh sáng chói lọi của lý trí: cần cù, linh hoạt, kiên quyết không nản, chuyện gì cũng xem trọng quá trình, xem trọng cảm nhân của tâm hồn hơn, còn về kết quả ra sao, có được danh lợi hay không cũng không quan trọng. Đời người tựa như một ván cờ rất lớn, chúng ta ở đó tiến lui một hồi, có thể sẽ tích lũy được sức mạnh không ít. Cũng giống như lời Phật dạy, đó chính là: Phúc báo về sau.

Người sống trên đời, không nên suy nghĩ lung tung, vọng tưởng, suy nghĩ cần dựa trên những đạo lý học được. Nếu suy nghĩ không dựa trên đạo lý học được, để rồi chìm đắm trong vẩn vơ, suy diễn vô căn cứ thì rất mệt mỏi vô ích, chỉ tự rước lo lắng, bất an vào thân mà thôi. Đời người vô thường, chỉ có nghiệp và đức là mang theo bên mình khi chuyển sinh. Còn những thứ như danh lợi, tiền tài, địa vị, danh vọng… có thể xem nhẹ thì xem nhẹ. “Chúng ta đều là kẻ phàm trần, sống nơi cõi người đây, cả ngày bôn ba cực khổ, chẳng có lấy một phút thảnh thơi. Chúng ta đã không phải Thần Tiên, khó tránh khỏi tạp niệm, đạo nghĩa gác sang hai bên, danh lợi đặt ở giữa…” , “Người chết vì danh lợi, chim chết vì mồi ngon”, cả đời nhân loại chạy theo danh lợi, ấy là lối sống của rất nhiều người.  Bởi vì những thứ khi sinh không mang theo đến, khi chết cũng chẳng mang đi, chúng ta đến cõi đời này không có gì cả, khi trăm tuổi cũng trở về với cát bụi, việc gì phải xem trọng những điều đó đến như thế. Chuyện được mất cũng như vậy. “Bỉ sắc tư phong”. Trời xanh cho ta cái này thì lấy của ta cái khác, cho nên xem nhẹ được mất cũng là cách ta đối diện với cuộc đời biến động một cách bình thản.

Nhưng cuộc đời con người hiện đại chìm trong bao nỗi lo toan. Khi còn nhỏ thì lo học hành, làm bài tập về nhà, lại học thêm, bồi dưỡng, phụ đạo, âm nhạc, mỹ thuật, ngoại ngữ… gánh nặng chồng chất trên đôi vai gầy của trẻ. Lớn chút thì lo ôn thi, thi trường tốt, lớp chọn, rồi vào trường đại học danh tiếng. Miệt mài trong giảng đường đại học 4, 5 năm rồi còn phải lo tìm việc làm, chọn công ty tốt. Đi làm còn lo công việc, lo tiến độ dự án, lo lên lương thăng chức. Lo cưới xin, lo chỗ ở, lo nhà cửa, nội thất, lo mua xe… Rồi sinh con ra lại lo cho con khỏe mạnh, lo sữa độc hại, lo thịt tăng trọng, rau quả ngâm hóa chất…Và lại lo cho con học không bằng bè bạn, lo tìm thầy tốt trường hay, lo học thêm, bồi dưỡng….Đến khi về già lại lo ốm đau bệnh tật, lo thuốc giả, bệnh nặng còn lo tìm bệnh viện tốt, ra nước ngoài chữa bệnh, lo không đủ tiền chi trả… Lo đến tận khi nhắm mắt xuôi tay vẫn chưa hết lo toan… Vậy mà trong lúc còn sống, vì một chức vị, giữa đồng nghiệp với nhau, tranh giành đấu đá, gian trá lừa lọc; vì một vinh dự, giữa bạn bè với nhau, âm mưu toan tính nhau, trở mặt thành thù; vì một chút danh lợi nhỏ nhoi, anh em dao súng tranh giành. Còn có đặt bẫy hại lẫn nhau, còn có phỉ báng vu khống, đả kích báo thù, thậm chí dồn nhau vào chỗ chết thật nhanh. 

Trong cuộc sống vốn luôn bình thản, phải có một trái tim nồng nàn mới có thể phát hiện được nhiều điều tươi đẹp. Dẫu chưa thể làm được gì thì cũng cứ ngẩng đầu ngước nhìn mây trôi bồng bềnh, chim hót véo von; vì những điều đó là mẹ thiên nhiên ban tặng cho chúng ta. Cúi đầu nhìn hoa xuân khoe sắc, chúng ta sẽ níu giữ được hương sắc chốn phong trần, nắm chặt được ý thơ. Những nơi khiến lòng người xúc động nhất lại thường đơn giản nhất. Không tham luyến, không chiếm hữu, cứ đối đãi với thế giới này theo cách dịu dàng, ấm áp, đó mới là cuộc sống tươi đẹp. Nhưng chúng ta quên rằng một người trần trụi đến với thế gian, vốn dĩ đã là không có gì cả. Danh dự, tài phú, quyền thế thực ra đều là vật ngoài thân, sống không mang theo, chết không mang đi, vậy sao phải cả đời dằn vặt tranh đấu, khổ sở. Khi từ giã cuộc đời, công danh, lợi lộc, tài phú, đều thuộc về nhân gian, sẽ trả lại hết cho nhân gian. Nhà Phật nói rất hay: ‘Sống trong cát bụi, tất nhiên trở về với cát bụi’, rất nhiều chuyện trên đời không phải vậy sao.

Đứng trước sự trắc trở, không hà khắc với bản thân, không làm khó chính mình. Vì chúng ta là con người, là cơ thể máu thịt, chứ không phải thượng đế toàn năng, không phải thần thánh cái gì cũng làm được. Vì vậy, chúng ta phải cho phép bản thân có ngọn núi cao không vượt qua được, cho phép bản thân có nơi lồi lõm không thể đến được, cho phép bản thân có sự mạo hiểm và khổ sở không gánh chịu được. Vì vậy, chúng ta không chỉ khoan dung người khác, đặc biệt còn phải khoan dung chính mình cho phép bản thân thất bại, rồi tha thứ cho chính mình. Không bực bội, không phô trương, không tranh công đoạt lợi, không điêu ngoa mê hoặc lòng người. Đương nhiên, tất cả những điều này không có nghĩa là buông bỏ, ngược lại, còn tỏa ánh sáng chói lọi của lý trí; cần cù, linh hoạt, kiên quyết không nản, chuyện gì cũng xem trọng quá trình, xem trọng cảm nhận của tâm hồn hơn, còn về kết quả ra sao, có được danh lợi hay không cũng không quan trọng. Đối với lỗi của đồng nghiệp, không cười trên nỗi đau người khác, cho dù phê bình đối phương, chúng ta cũng phải dùng tâm thái ung dung, không dùng lời lẽ cay nghiệt, khi tâm bình khí hòa, giống gió xuân hóa mưa, vạn vật tĩnh lặng; ung dung, nó có thể làm ý kiến của chúng ta càng chắc chắn càng khách quan, từ đó không bị cực đoan, để gây tổn hại cho người khác.

Xã hội ngày này thật là hiện đại thứ gì cũng nhanh nhanh chóng chóng, làm cảm xúc con người cũng không ngừng dao động theo. Làm việc cũng gấp gáp cho xong, suy nghĩ quá nhanh dễ đưa ra quyết định sai lầm, nói quá nhanh trong khi chưa suy xét kỹ lưỡng thì dễ lỡ lời, chạy xe cũng mong chạy cho nhanh dễ dẫn đến sự việc đáng tiếc… Những điều nhanh chóng ấy làm cơ thể ta căng thẳng thiếu trầm tĩnh. Đến lúc này mới thấy sự thong thả mới thật sự có giá trị. Hơn nữa, sự khoan thai hòa hoãn ấy còn giúp ta tĩnh lặng để nhìn nhận vấn đề, ta học được bài học thành công đồng thời rút ra kinh nghiệm để tránh đi vào vết xe đổ của người khác.

Nếu không quẳng được bao mối lo toan đi thì dẫu nằm trên đống tiền cũng không hạnh phúc. Người biết đủ thường vui. Bởi vì biết đủ nên hài lòng với những gì mình hiện có, chẳng phải lo nghĩ gì nhiều, sống an nhiên tự tại, tâm yên bình thì thân mạnh khỏe, thì mới cảm nhận được hạnh phúc, mới thấy cuộc đời tươi đẹp. Có cũng được, mất cũng không sao. Ngày tháng mỗi lúc một thăng trầm, trong tâm càng thêm phần mệt mỏi, kết quả hiểu được thế nào là “thân bất do kỷ”. Vậy nên, hãy học biết chấp nhận số mệnh, cái gì cần buông thì hãy buông, những gì nên quên thì hãy để nó vùi sâu trong quên lãng. Thoáng chốc đã qua nửa cuộc đời, cuối cùng chúng ta đã hiểu được rằng mất đi cũng chính là có được, được mất chẳng qua chỉ khác nhau ở một niệm mà thôi. Hết thảy những thứ bạn mất đi ấy, trong vô minh cũng sẽ về lại bên bạn theo cách khác. Cần gì phải vì chuyện được mất mà canh cánh trong lòng, suốt đêm không ngủ, trăm hại chứ không có ích gì. Dùng tâm thái ung dung để nhìn cuộc sống, trời đất tự rộng mở, dùng trái tim biết ơn để đối đãi thế giới, mọi chuyện thuận lợi. Bởi vì dục vọng là nguồn gốc của tội ác, trong ý nghĩa nhất định nào đó, lời này của nhà Phật là chính xác. Ung dung, đến từ việc nhìn thấu một thứ hạnh phúc đơn giản nằm ngoài danh lợi, không có dục vọng cũng là nguồn gốc của hạnh phúc, nó đến từ sự làm chủ chính mình.

Bất luận vào lúc nào nơi nào, đối với lỗi của người khác, tâm luôn khoan dung; đối với khốn khổ của người khác, tâm luôn thương xót; đối với đất trời thì tâm luôn thành kính, đối với vạn vật thì tâm luôn khiêm cung. Đây không chỉ đơn giản là kinh nghiệm đời sống, mà còn là trí tuệ lớn của đời người. Người biết thuận theo duyên phận, tình cảm lứa đôi càng thêm nồng thắm. Người biết thuận theo lòng mình, tâm thái luôn vui vẻ lạc quan, nụ cười luôn hiện trên gương mặt. Người biết thuận theo chân ngã, tuy có lúc nóng giận, nhưng vẫn đủ chân thành, hiểu được người khác, biết nghĩ cho người và là đến người bạn tốt. Người sống ở đời suy nghĩ càng giản đơn, một đời sẽ càng bình thản. Làm người, cảnh giới cao nhất không phải là dục vọng quấn chặt lấy thân, cũng không phải xây đắp bởi vật chất, mà là một tâm hồn ung dung khoáng đạt. Đơn giản chính là hạnh phúc, tự do mới là hưởng thụ. Lùi một bước biển rộng trời trong, sống hơn nửa đời người cuối cùng ta cũng hiểu được rằng mất đi cũng chính là có được.

Đời người thong dong tự tại, cần gì phải mỗi ngày đều dính đầy bụi trần, bước đi vội vã. Gặp được phong cảnh đẹp, đừng ngại dừng chân thưởng thức, một khi bỏ lỡ, có lẽ cái mà chúng ta bỏ lỡ không chỉ là một ngày xuân, mà là cả một cuộc đời. Người thuận theo đất, đất thuận theo trời, trời thuận theo Đạo, Đạo thuận theo tự nhiên. Tuyệt đối không thể cố tình cưỡng cầu, rất nhiều sự việc trên đời này, không cưỡng cầu mà có thể thành công. Ung dung là một thái độ Ung dung, là một cách sống. Chỉ cần chúng ta cố gắng, chỉ cần chúng ta chuyên cần, chỉ cần chúng ta kiên trì không chán nản, cơ hội mãi mãi vẫn còn, thành công mãi mãi vẫn có. Ung dung là một loại trí tuệ, nó là một đức tính đẹp ẩn giấu nơi sâu nhất tâm hồn chúng ta, gọi là khoan dung.

Vì vậy chúng ta cần phải học nơi Đức Phật, Trong con mắt của Đức Phật, thế giới hiện thực mà con người khổ cực chấp trước, kỳ thực là một thế giới giả tướng, đau khổ. Nhân loại chẳng qua chỉ là dùng tâm trí của mình để xây dựng cho mình một thế giới thống khổ và phiền não. Do đó đại trí huệ của Đức Phật là khai mở thiện và huệ căn trong tâm con người, dẫn dắt con người từ thế giới giả tướng tiến vào thế giới chân ngã. Đây cũng chính là lý do tại sao chữ “huệ” (tuệ) được Đức Phật sử dụng nhiều nhất, như định huệ, đại huệ, bản huệ, giới định huệ v.v…Trên con đường thế đạo ngày nay, sự thành tín chẳng còn, thiện lương cũng diệt tận, con người chỉ biết tranh đấu và giành giật, tạo nghiệp chất chồng như núi. Vậy mà họ vẫn không hề biết rằng chính điều đó lại đang dẫn họ tới bờ vực vô cùng nguy hiểm…Thế mà con người đang chỉ nghỉ đến sự hưởng thụ sự tiện lợi mà khoa học mang tới, thì đồng thời khoa học cũng mang tới cho môi trường biết bao sự phá hoại chẳng thể cứu vãn, thậm chí là tai ương. Đối với con người mà nói, rất khó để có thể khôi phục lại sự cân bằng của môi trường như trước kia. Con người vừa phá hoại môi trường sống đầy tự tư và ác ý, lại vừa cố gắng tìm con đường để kéo dài một hơi thở sắp tắt. Nhưng con người lại chưa từng hối hận tự vấn bản thân về những tai nạn do chính mình gây ra.

Hãy dùng sự chân thành, thiện lương trong tim mỗi người làm kim chỉ nam soi sáng cho từng bước đi đúng đắn của chính mình.