NÓI TRỎNG: THÂN MẬT HAY PHẢN CẢM?

Nói trỏng, nói trống không: đi đâu đó?; ăn cơm chưa?; mấy giờ rồi? là ví dụ thường ngày trong một loại ngôn ngữ sinh hoạt xã hội thường nghe, khá nhièu ở Miền Tây. “Phân loại” ngôn ngữ ấy có phổ sử dụng rộng từ gia đình, đường phố, chợ búa, thậm chí ở công sở, có người thấy khó chịu, lại có người xem bình thường.

Nói trỏng không đầu không cuối, không tuân theo ngữ pháp nào, tức nói chung chung không nhắm vào đối tượng cụ thể nhưng nhiều khi vẫn được hồi đáp, tương tác ngôn ngữ cũng theo lối trỏng: đi chợ về; ăn rồi; tám giờ (cho các ví dụ bên trên).

Gì thì gì, lối nói trỏng khó được nhìn nhận như giao tiếp lịch sự, văn minh, bởi nếp giao tiếp được mong đợi phải qua ngôn ngữ chỉn chu, rõ ràng, tôn trọng đối tác: anh (chị) đi đâu vậy?; Chú ơi cho hỏi thăm mấy giờ rồi?; thưa, cô dùng cơm chưa ạ?

Có người biện minh rằng nói trỏng thể hiện giao tiếp thân mật, không màu mè khách sáo, rặt phong cách thô mộc của dân Miền Tây. Thực ra, dân Miền Tây rặt ngoài lối nói trỏng, còn có cách giao tiếp ngôn ngữ mộc mạc dễ thương hơn nhiều: Út ơi cho chú hỏi tía con ra đồng chưa?; Anh Hai ơi, làm ơn cho em hỏi mấy giờ rồi?...

Nói trỏng cùng lối nói suồng sã: ê mậy, mấy giờ rồi?; thằng kia, đi đâu?.. hợp thành một “phong cách ngôn ngữ” gây ngộ nhận về bản sắc dân Miền Tây, đương nhiên, “phong cách ngôn  ngữ” ấy chỉ làm tổn thường hình ảnh một vùng đất đáng yêu của tổ quốc.

Hội nhập, kinh tế thị trường, cung cách mần ăn cẩu thả thiếu chuyên nghiệp dễ bị đào thải, trong đó phải xét đến tác phong, giao tiếp ngôn ngữ. Để bán được hàng, nhân viên thương mãi mướt mồ hôi chào mời tư vấn, giao tiếp trên cả tuyệt vời còn không ăn thua kể gì lối trỏng không: mua gì không?; mấy gói? Để biết thế nào là giao tiếp chuyên nghiệp, hãy chịu khó đến các siêu thị, tập đoàn phân phối  lớn, ở đấy nhân viên được huấn luyện hẳn hoi về ngôn ngữ với khách hàng, lối nói trỏng nếu có sẽ bị loại ngay từ phỏng vấn tuyển dụng.

Nói trỏng không có ý nghĩa gì thể hiện sự thân mật: con lấy cho chú mượn hộp  quẹt (bật lửa); chú em đi đâu?- đấy là cách nói thân mật.

Giao tiếp ngôn ngữ đàng hoàng, chuẩn mực, rõ ràng, có thông tin lẫn tình cảm không có gì là khách sáo, màu mè, lối giao tiếp ấy khiến đối tác cảm thấy được tôn trọng và tôn trọng người phát ngôn, hiệu quả giao tiếp tốt hơn rất nhiều nếu so với “phong cách nói trỏng”.

Nói trỏng cũng ít khác chuyện mặc quần đùi đi chợ, nhổ nước bọt nơi công cộng..làm xấu hình ảnh cá nhân lại tổn thương cho khách quan. Một nếp sống văn minh không bao gồm nói trỏng, “phong cách  ngôn ngữ” ấy không hề than mật mà phản cảm.

Đừng đổ oan cho Miền Tây…

Nguyễn Thành Công