Bản kinh văn thời đại Gandhara (thứ i-iii trước tây lịch) được công bố tại Thư viện Quốc hội Hoa Kỳ

Được lưu giữ tại Thư viện Quốc hội ở Washington DC, Hoa Kỳ, cho đến nay, bản kinh văn này là đại diện cho những văn bản lâu đời nhất đã được tìm thấy và cũng là thủ bản có niên đại sớm nhất của Ấn Độ.

“Đây là một hiện vật độc nhất vô nhị vì nó rất cổ kính so với các bản thảo tương tự; và do đó, về mặt lịch sử, bản kinh văn khiến cho chúng ta xích lại gần hơn với Đức Phật”, Jonathan Loar, thủ thư tại Ban châu Á thuộc Thư viện Quốc hội, cho biết trong một phát ngôn khi các bản thảo lần đầu tiên được công bố cách đây 2 năm.

Các nhà nghiên cứu tại Thư viện Quốc hội Hoa Kỳ đã khám phá và số hóa thành công các cuộn tài liệu mong manh và cũ kỹ này. Không may là các cuộn kinh văn đang trong tình trạng rất tệ, vì vậy, những người phụ trách đã phải dựa vào các kỹ thuật bảo quản hiện đại kết hợp với kiến thức học thuật truyền thống để phiên dịch chúng. Điều này liên quan đến việc so sánh và đối chiếu với các bản kinh văn bằng ngôn ngữ Pali và Hybrid Sanskrit của văn bản Gandhara, trong khi một số bản thảo Gandhara khác đã bị thất lạc hoặc phá hủy trong khoảng 200 năm qua.

Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra những cuộn giấy có chép lại kinh Pháp cú, kinh Tê giác và nhiều bài chú giải về Vi diệu pháp. Vì vậy, họ cho rằng các bản kinh văn này được viết bởi những người theo bộ phái Phật giáo Dharmagupta (Pháp tạng bộ).

Các cuộn kinh văn đã được dịch chỉ là một phần nhỏ trong một bộ sưu tập các bản thảo nằm trong một tàng kinh các của một tu viện thuộc bộ phái Dharmagupta ở thành phố Nagahara. Đóng vai trò rất quan trọng trong việc truyền bá Phật giáo, bản thân các cuộn giấy thường được làm bằng vỏ cây bạch dương và đựng trong các lọ đất nung. Sau đó, chúng được đặt bên trong bảo tháp để giữ gìn và bảo quản. Trong số này, nhiều cuộn giấy không còn tồn tại nguyên vẹn vì bị ảnh hưởng từ độ cao và khí hậu khô hạn ở vùng Gandhara.

Trước đây, các nhà nghiên cứu chỉ phục hồi được các mảnh nhỏ của bản thảo Gandhara, vì thế, việc một bản kinh văn hoàn chỉnh như vậy được tìm thấy trong các chuyến thám hiểm gần đây là một điều vô cùng tuyệt vời. Tuy vậy, không ai biết ai là tác giả của những cuộn giấy này; bởi chúng được viết bằng tiếng Gandhari, một loại ngôn ngữ bắt nguồn từ tiếng Sanskrit trong hệ thống chữ viết Khaosthi.

Có khoảng 24 bản viết tay trong bộ sưu tập các tác phẩm của Gandhara là bản gốc và phù hợp với các bản kinh văn truyền thống khác của Phật giáo. Các nhà nghiên cứu tin rằng nếu cứ tiếp tục phát triển theo xu hướng này, các văn bản được tìm thấy trong tàng kinh các của tu viện này có thể ẩn chứa những điều khác biệt so với kinh điển hiện đang được phổ biến của Phật giáo.

Các giáo lý và ý nghĩa trong các bản kinh văn hoàn toàn tương thích với những gì được tìm thấy trong các truyền thống Phật giáo khác. Tuy nhiên, sự khác biệt nằm ở cách mà chúng được trình bày. Chính điều này đã đưa ra một gợi mở rằng các văn bản này có thể xuất hiện từ thời kỳ trước hoặc đầu của giai đoạn Phật giáo sơ kỳ.

Bởi vì các cuộn kinh văn này được viết trong khoảng thời gian mà chữ viết chưa được hoàn toàn chấp nhận như một phương tiện giao tiếp đối với các vị tu sĩ Phật giáo, những người chủ yếu dựa vào việc ghi nhớ và khẩu truyền để truyền bá Phật pháp. Và phải đến khi các nhà nghiên cứu tiếp tục xem xét các thủ bản thì mối quan hệ phức tạp giữa việc truyền miệng và truyền bá giáo lý bằng văn bản, cũng như những cách thức hình thành kinh điển khác nhau đã xuất hiện thời bấy giờ sẽ trở nên rõ ràng hơn.

Nghệ thuật Phật giáo của trường phái Gandhara

“Cũng giống như việc khám phá và phân tích những thủ bản tiếng Sanskrit thời kỳ đầu đã góp phần không nhỏ trong việc điều chỉnh quan điểm lấy ngôn ngữ Pali làm trọng tâm đối với Phật giáo. Các nhà nghiên cứu dự đoán rằng các bản kinh văn Gandhara mới này sẽ thay đổi hiện trạng của Phật giáo thông qua việc so sánh và đối chiếu với các kinh văn truyền thống trước đó. Mặc dù khó có thể dự đoán trước được những tác động lâu dài của sự khám phá này, nhưng nó có thể mở ra một kỷ nguyên mới cho việc nghiên cứu về Phật giáo”, Arshan Awar, một nhà nghiên cứu đồng thời là nhà báo ở Pakistan chia sẻ.

Khoảng 2.000 năm trước, Gandhara là nơi giao thoa giữa các truyền thống tôn giáo của Hy Lạp, Iran và Ấn Độ. Khu vực này đã xâm chiếm và cai trị bởi một số nhân vật nổi tiếng trong lịch sử, trong đó có Asoka, một hoàng đế thuộc triều đại Maurya chiếm đóng vào giữa thế kỷ thứ III trước Tây lịch và hoàng đế Kushan I, người cai trị từ năm 127-159.

Trong thời kỳ này, nghệ thuật, kiến trúc và học thuật của Phật giáo đã phát triển mạnh ở Gandhara. Đặc điểm nghệ thuật Phật giáo độc đáo của Gandhara bị ảnh hưởng bởi nền văn hóa Hy Lạp; các tượng Phật ở thời kỳ này có mái tóc gợn sóng và phục trang theo phong cách của các vị thần Hy Lạp - La Mã. Phật giáo đã phát triển một cách rực rỡ tại đây và cuối cùng đã vượt qua khỏi biên giới, men theo Con đường tơ lụa để đến với Trung Quốc và xa hơn thế nữa.

Tâm Tuệ tổng hợp/GNO