Khi Phật giáo đồ trên khắp thế giới chuẩn bị đón mừng Quốc tế lễ Vesak PL. 2.564 (2020), kỷ niệm ba sự kiện trọng đại trong cuộc đời Đức Phật, Đản sinh, Thành đạo và Niết bàn. Hàng triệu Phật giáo đồ trên khắp năm châu, nhiều người sống dưới sự khóa chặt nguy cơ lây bệnh bên ngoài khoanh vùng dập dịch triệt để, và tuân theo các quy tắc nghiêm ngặt về giãn cách xã hội do đại dịch Covid-19, sẽ đánh dấu ngày thiêng liêng tại tư gia, hoặc kết nối với cộng đồng của họ một cách khôn khéo, bằng cách tham gia các quan sát trực tuyến về ngày đại lễ Phúc đức Cát tường nhất  của Phật giáo.

Tại nhiều quốc gia và và vùng lãnh thổ trong khu vực, các Phật tử đã được khuyến khích tập trung và tư duy về các khía cạnh bên trong của kỷ niệm Quốc tế lễ Vesak, thay vì tham dự các lễ hội công cộng truyền thống, khi thế giới đấu tranh để phòng chống đại dịch Virus corona đang tàn phá hàng tỷ sinh mạng, hủy hoại sinh kế, khiến nền kinh tế các quốc gia bị đình trệ.

Vesak (tiếng Phạn: Vaiśākha, Devanagari: वैशाख, Sinhala: වෙසක් පෝය) là ngày kỷ niệm Phật Tất-đạt-đa Cồ-đàm sinh ra tại vườn Lâm-tì-ni năm 624 TCN, diễn ra vào ngày 8 tháng 4 âm lịch hoặc 15 tháng 4 âm lịch hàng năm.

Theo truyền thống Phật giáo Bắc tông và ảnh hưởng của Phật giáo Trung Hoa, ngày này chỉ là ngày kỷ niệm ngày sinh của đức Phật Thích Ca; tuy nhiên, theo Phật giáo Nam truyền và Phật giáo Tây Tạng thì ngày này là ngày Tam hiệp (kỷ niệm Phật đản, Phật thành đạo và Phật nhập Niết-bàn). Ngày Phật Đản hay là lễ Vesak, Tam Hiệp được kỷ niệm vào các ngày khác nhau tùy theo quốc gia.

Một số quốc gia với đa số Phật tử chịu ảnh hưởng Bắc tông (như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Việt Nam) thường tổ chức ngày lễ Phật đản vào ngày mồng 8 tháng 4 âm lịch. Các quốc gia theo Nam tông thường tổ chức vào ngày trăng tròn trong tháng 4 âm lịch hay là ngày trăng tròn trong tháng 5 dương lịch. Có những năm có 2 ngày trăng tròn trong tháng 5 dương lịch như năm 2007, có nơi tổ chức ngày Vesak vào ngày trăng tròn đầu tiên (ngày 1 tháng 5) trong khi tại nơi khác lại kỷ niệm vào ngày trăng tròn thứ 2 (ngày 31 tháng 5). Cách tính kỷ nguyên Phật lịch tại các quốc gia theo truyền thống Nam tông cũng khác nhau, nên năm Phật lịch có thể cách nhau một năm.

Dịp này là một ngày Quốc tế lễ được tổ chức hoành tráng nơi công cộng ở nhiều quốc gia châu Á và được hàng triệu Phật giáo đồ trên khắp thế giới đồng tổ chức.

Trong thông điệp vào tháng 3 vừa qua, công khai đến thế giới Phật giáo Tổng thư ký LHQ António Guterres đã đưa ra lời kêu gọi ngừng bắn bởi tất cả các cuộc xung đột vũ trang trên khắp thế giới trong cơn đại dịch đầy hiểm ác, đã đưa ra thông điệp cho cộng đồng Phật giáo vào dịp Quốc tế lễ Vesak chính thức vào ngày 7 tháng 5 năm 2020, kêu gọi tất cả các quốc gia trên thế giới tôn vinh những giá trị thông qua kim ngôn khẩu ngọc giáo huấn của Đức Phật, bằng cách hành động với từ bi tâm và đoàn kết, hòa hợp, bằng cách làm mới cam kết của chúng ta để cùng nhau xây dựng một thế giới hòa bình, tươi đẹp hơn:

“Tôi chân thành gửi lời chúc tốt đẹp nhất đến với tất cả các Quốc tế lễ Vesak, một dịp thiêng liêng cho hàng triệu người trên khắp thế giới.

Vào ngày Đại lễ này đánh dấu sự Đản sinh, Thành đạo và nhập Niết bàn của Đức Phật, tất cả chúng ta, những người theo đạo Phật và không theo đạo Phật, đều có thể suy ngẫm về cuộc đời của mình, và lấy cảm hứng từ những lời vàng ngọc của Đức Phật giáo huấn.

Trong thời đại không khoan dung và bất bình đẳng, thông điệp bất bạo động và phục vụ của Đức Phật đối với người khác có liên quan hơn bao giờ hết.

Vào ngày Đại lễ Vesak, chúng ta hãy cam kết đổi mới, cùng xây dựng một thế giới hòa bình và phẩm giá cho tất cả mọi người.

Và khi đại gia đình hơn bảy tỷ người đang sinh sống trên hành tinh này, phải chịu tác động của đại dịch Covid-19 đầy hiểm ác, chúng ta được nhắc đến vị Trưởng lão Cư sĩ Bồ tát Duy Ma Cật nói rằng: “Từ vô minh và khát ái, bệnh tôi nẩy sinh. Vì tất cả chúng sinh bệnh nên tôi bệnh. Nếu tất cả chúng sinh được hết bệnh, thì bệnh tôi lành mạnh. Tại sao như thế? Bồ tát vì chúng sinh mà vào sinh tử, có sinh tử thời có bệnh. Nếu chúng sinh lìa thoát khỏi bệnh, ắt Bồ tát không còn bệnh nữa. Ví như vị trưởng giả chỉ có một đứa con, đứa con ấy bệnh, cha mẹ cũng bệnh. Nếu con lành bệnh, cha mẹ cũng lành. Bồ tát cũng vậy, thương yêu tất cả chúng sinh như thể mỗi chúng sanh là đứa con độc nhất của mình. Chúng sinh bệnh thì Bồ tát bệnh. Chúng sinh lành bệnh, Bồ tát cũng lành bệnh”.

Thông điệp vượt thời gian về sự hòa hợp, đoàn kết và vô ngã vị tha là quan trọng hơn bao giờ hết. Chỉ có tình thương yêu trên tinh thần từ bi tâm, nhân loại cùng chung sống trong mái nhà chung trên hành tinh, cùng hài hòa là chúng ta sẽ ngăn chặn sự lây lan của dịch Virus corona và sớm phục hồi trong sự lành mạnh.

Vào ngày Quốc tế lễ Vesak, chúng ta hãy tôn vinh ánh quang minh trí tuệ của Đức Phật, bằng cách quên mình vì người trong hành động với từ bi tâm và đoàn kết, hòa hợp, và bằng cách làm mới cam kết của chúng ta để cùng nhau xây dựng một thế giới an lạc, hòa bình và tươi đẹp hơn”.

Vào ngày 28 tháng 10 năm 1999, đại diện các nước của 34 nước trên thế giới đã đệ trình lên Đại hội Đồng Liên Hiệp Quốc (LHQ) dự thảo nghị quyết công nhận Đại Lễ Vesak kỷ niệm ngày đức Phật đản sinh, thành đạo và nhập niết bàn.

Đến ngày 12 tháng 11 năm 1999, Đại hội đồng LHQ thông qua Nghị Quyết A/54/235 công nhận ngày trăng tròn tháng 5 là Đại lễ Vesak kỷ niệm ngày đản sinh, thành đạo và nhập niết bàn của đức Phật.

Trong Nghị Quyết của Đại hội đồng LHQ viết rằng, “Lời dạy của đức Phật, và thông điệp về từ bi, hòa bình và thiện tâm của Ngài đã chuyển hóa hàng triệu người…Thừa nhận ngày trăng tròn tháng 5 hàng năm là ngày thiêng liêng nhất của người Phật tử, kỷ niệm ngày sinh, thành đạo và nhập niết bàn của đức Phật.”

Từ đó, năm 1999 đến nay, mỗi năm, tại trụ sở chính của LHQ ở New York và nhiều nơi trên thế giới, LHQ đều tổ chức lễ kỷ niệm Đại lễ Vesak.

Trước những bất ổn và rủi ro liên quan đến sự bùng phát COVID-19 đang diễn ra, Hội đồng Quốc tế Đại lễ Vesak (ICDV) đã quyết định hủy bỏ sự kiện Vesak Liên hợp quốc lần thứ 17 dự kiến ​​sẽ được tổ chức tại Thái Lan.

Trong Thông báo ngày 6/3, ICDV nhấn mạnh Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã ban bố Tình trạng Y tế Khẩn cấp Quốc tế trước sự bùng phát và lây lan của Dịch bệnh Coronavirus 2019 (COVID-19), đồng thời cho biết Hội đồng Tối cao Phật giáo Thái Lan đã yêu cầu Giáo hội xem xét hủy hoặc hoãn mời bất kỳ người nào từ nước ngoài tham gia vào các hội họp hoặc hoạt động của Giáo hội Phật giáo Thái Lan.

"Cân nhắc tình hình này, Hội đồng Quốc tế Đại lễ Vesak đã quyết định hủy bỏ sự kiện Đại lễ Vesak Liên hợp quốc lần thứ 17 năm 2020 dự kiến diễn ra tại Thái Lan", thông báo viết.

Từ Tế Cơ Kim Hội (慈濟基金會) hay Buddhist Compassion Relief Tzu-chi Foundation là một tổ chức nhân đạo phi chính phủ (NGO) quốc tế có trụ sở chính đặt ở Đài Loan, Trung Quốc hoạt động tại hơn 47 quốc gia và vùng lãnh thổ trên khắp thế giới (Mỹ, Canada, Úc, Thái Lan, Indonesia, Malaysia, Singapore …) thu hút gần 10 triệu thành viên và được vận hành nhờ một mạng lưới nhân sự lớn cùng các tình nguyện viên chuyên nghiệp.

Từ Tế do Trưởng lão Pháp sư ni Chứng Nghiêm (證嚴法師), thành lập vào năm 1966. Trưởng lão ni Chứng Nghiêm, một trong những người có ảnh hưởng nhất thế giới (theo tạp chí TIME năm 2011), đã cho  ra mắt một cổng thông tin dành cho Phật tử để thực hiện nghi thức Quốc tế lễ Vesak, Tắm Phật tại tư gia của họ bằng một buổi livestream từ nhà của họ ở Đài Loan. Trang web Nghi thức Tắm Phật trực tuyến đã chính thức đi vào hoạt động vào ngày 1 tháng 5 vừa qua.

Tổ chức hội Công đức Từ tế, Phật giáo Đài Loan chia sẻ rằng, những người tham gia lễ cúng dường trực tuyến được cung cấp một hướng dẫn từng bước của buổi lễ không gian ảo, bao những bài tán thán Đức Phật, nghi thức Tắm Phật và các bài cầu nguyện. Có một buổi tắm Phật tại tư gia có thể được thực hiện một cách đơn giản hơn. Điều quan trọng nhất là hiểu được ý nghĩa của nghi lễ và suy ngẫm về sự thuần khiết nhất của tư tưởng. Kỷ niệm ngày Quốc tế lễ Vesak không chỉ là kỷ niệm về lời vàng ngọc của Đức Phật dạy, mà còn là một sự cân nhắc chúng ta luôn nhớ rằng Phật tính vốn đã sẳn trong mọi người chúng ta.

Nhiều gia đình Phật tử ở đảo quốc Phật  giáo Sri Lanka, sẽ tại tư gia cùng với các thành viên gia đình để kính mừng Quốc tế lễ Vesak vào chính lễ ngày 7 và ngày 8 tháng 5 năm 2020. Chư tôn đức giáo Phẩm tăng già Phật giáo Sri Lanka khuyến khích tránh tổ chức các cuộc họp mặt đông người nơi công cộng, và khuyến khích các Phật tử sản xuất, trang trí lồng đền bằng các vật liệu không gây ảnh hưởng đến việc phá hủy môi trường. Các tín đồ Thiên Chúa giáo tại Sri Lanka cũng đã trang trí nhà thờ, treo lồng đèn và cờ Phật giáo tại tư gia cũng như các Thánh đường trong một chương trình hòa hợp đoàn kết liên tôn giáo.

Các Phật tử tại Bangladesh cũng đã nhận được lời khuyên tương tự, không tụ họp đông người nơi công cộng, khi Tổng thống Bangladesh Abdul Hamid, và nữ Thủ tướng Chính phủ nước Cộng hòa Nhân dân Bangladesh đưa ra thông điệp kính mừng Quốc tế lễ Vesak đến cộng đồng Phật giáo. Thông điệp của Tổng thống Bangladesh kêu gọi tất cả cộng đồng Phật giáo tổ chức Quốc tế lễ Vesak tại tư gia.

Hiệp hội Phật giáo Malaysia (MBA) đã chuẩn bị một loạt các chương trình trực tuyến để giúp Phật tử tổ chức kính mừng Quốc tế lễ Vesak tại tư gia của họ, sau khi hủy bỏ các đại lễ kỷ niệm theo truyền thống là hoành tráng quy mô nơi công cộng.

Nữ cư sĩ Rev Ji Zun, Thư ký danh dự Hiệp hội Phật giáo Malaysia (MBA) cho biết, hình ảnh nghi thức Quốc tế lễ Vesak, nghi thức tắm Phật sẽ được phát trực tiếp trên mạng xã hội Facebook của MBA, với một loạt các cuộc phỏng vấn trực tiếp được chia sẻ trực tuyến trong suốt kỷ niệm Quốc tế lễ Vesak PL. 2564.

Nữ cư sĩ Rev Ji Zun nói thêm: “Mặc dù công chúng không thể đến các ngôi già lam tự viện để tham dự nghi thức tắm Phật, họ vẫn có thể tham gia trực tuyến vào các hoạt động phúc đức cát tường này tại tư gia, thông qua video YouTube. Chúng ta hy vọng rằng thông qua chương trình, các Phật tử sẽ làm phong phú thêm sự nhận thức sâu sắc nhất của họ để hiểu và nuôi dưỡng lòng tôn kính Tam bảo (ba ngôi quý báu Phật, Pháp và Tăng.

Nhiều Phật tử tụng Tam Quy y như sự thực tập kính tin và ngưỡng mộ. Chúng ta cần đức tin, nhưng phải là chánh tín của đạo Phật, phàm trước khi tín phải qua túi lọc của Chánh tư duy và sự giám định của cán cân Nhân quả. Đức tin trong đạo Phật và sự xác quyết (tin cậy) có liên hệ với nhau và đôi khi có cùng một nghĩa. Tuy vậy, niềm tin mù quáng (mê tín, tà kiến) lại không được khuyến khích. Trước khi tin phải qua túi lọc của Chánh tư duy và sự giám định của cán cân Nhân quả. Phật, Pháp và Tăng (Tam bảo) là những gì chúng ta có thể tiếp xúc được. Tam bảo không phải là những vấn đề của sự ức đoán. Phật là một người đã từng sống trong lịch sử. Cuộc đời và kim ngôn khẩu ngọc của Ngài (giáo pháp) chúng ta đã được biết. Chúng ta có thể sử dụng thời gian, năng lực và trí tuệ của mình để tiếp cận với Phật. Niềm tin qua túi lọc của Chánh tư duy và sự giám định của cán cân Nhân quả (chánh tín, chánh kiến) đích thực nảy sinh từ việc có tiếp xúc, không phải ai mới nói điều gì là chúng ta đã phải buộc tin ngay.

Chúng ta có thể trực nhận tiếp cận với Pháp. Pháp tồn tại trong văn tự, trong truyền thống, và trong sự tu tập của con người. Tại những nơi người ta thể nghiệm Chánh Pháp, chúng ta có thể thấy sự đơm hoa kết trái của sự tu tập của họ. Pháp cũng là những gì cụ thể mà ta có thể tiếp xúc, thử nghiệm và kiểm chứng, và điều này dẫn đến niềm tin và sự xác quyết đích thực.

Tăng là đoàn thể tu tập Pháp. Một đoàn thể tăng già hoàn hảo thể hiện được Chính Pháp. Khi chúng ta thấy vị tăng sĩ tu tập biểu lộ một mức độ nào đó của niềm an lạc và chuyển hóa, chánh tín chánh kiến sẽ phát khởi trong chúng ta. Sự kính tin Tam bảo, sùng mộ đạo Phật không phải là việc chấp nhận một lý thuyết suông mà không có sự tiếp xúc thực tế”.

Trước tình hình diễn biến phức tạp của đại dịch Covid-19, Ban thường trực Hội đồng Trị sự ra thông tư hướng dẫn Ban trị sự GHPGVN các cấp, các cơ sở tự viện trong cả nước, chư tăng, ni và Phật tử trong công tác tổ chức Quốc tế lễ PL. 2564 (2020); Chính thức cử hành Đại lễ Phật đản tại Trụ sở Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam (Lãnh đạo Ban Thường trực Hội đồng Chứng minh, Ban Thường trực Hội đồng Trị sự không quá 20 vị) truyền trực tuyến online (livestream) trên internet thông qua dịch vụ của mạnh xã hội và website: Youtube, Facebook, Zalo, Butta, Phatsuonline…và trực tiếp trên Kênh truyền hình An Viên (An Viên TV phát trên VTV Cab, AVG, SCTV, VTV Cab ON).

Tương tự như vậy, chư tôn đức tăng già Phật giáo Thái Lan vẫn sẽ thực hiện các nghi thức Quốc tế lễ Vesak theo truyền thống được khép kín trong các cơ sở tự viện Phật giáo toàn quốc, nhưng quý ngài phải tuân theo các quy tắc giãn cách xã hội trong khi thực hiện. Các cư sĩ Phật tử đã được đề nghị tại tư gia và  tỏ lòng tri ân Đức Phật bằng cách gìn giữ và phát huy giá trị nhân cách đạo đức Phật tử thông qua 5 giới. Sống và thực tập theo năm giới là chúng ta đã đi vào con đường mà chư vị Bồ tát đang đi. Năm giới này đại diện cho cái thấy của đạo Phật về một nền tâm linh và đạo đức toàn cầu. Biết rằng đang được trên lộ trình của Phật, chúng ta không còn lý do gì để lo lắng cho hiện tại và sợ hãi cho tương lai. Tu tập thiền định, tụng kinh và lắng nghe những buổi chia sẻ pháp thoại trực tuyến.

Tại thời điểm viết bản tin này vào ngày 6 tháng 5, các  ca nhiễm Virus corona Sars-Covid-CoV2 trên toàn cầu đã lên đến 3.723.447, và 257.953 ca tử vong và 1.239.368 người đã phục hồi. Từ Virus corona ở mức 34%, dựa trên dữ liệu sơ bộ và chưa chính xác, với người già và người có tình trạng sức khỏe tiềm ẩn được coi là có nguy cơ cao nhất.

Thích Vân Phong biên dịch

(Nguồn: 佛門網)