HOÀNG TỬ KHÉO NÓI VÀ CON THỦY QUÁI

Ngày xưa có một ông vua

Trị vì đất nước rất ư công bằng

Cạnh bên hoàng hậu đoan trang

Vua yêu, vua quý, chứa chan hương tình.

Thế rồi hoàng hậu hạ sinh

Một trai kháu khỉnh đẹp xinh vô cùng

Nhà vua sung sướng vui mừng

Nghĩ suy chọn lựa tìm đường đặt tên

Mong cho con lúc lớn lên

Vẻ vang ngôi vị, êm đềm tương lai

Vua bèn đặt tên con trai

Hoàng tử Khéo Nói, nhiều tài mai sau.

Quả nhiên hoàng tử lạ sao

Khác xa bất cứ trẻ nào gần bên,

Đây không là kiếp đầu tiên

Đã đưa cậu bé ra miền nhân gian

Cậu loanh quanh cả triệu năm

Đạo vàng tắm gội vô vàn từ bi

Diệt trừ dần "tham, sân, si"

Con đường "thập thiện" quyết đi nhiệt tình

Cậu qua nhiều đợt tái sinh

Trải qua nhiều kiếp quẩn quanh luân hồi

Khi là thú, lúc là người

Khi thành thần thánh, để rồi đổi thay

Lang thang khắp nẻo cuồng quay

Cậu luôn rút tỉa ra ngay lỗi lầm

Dần dần tu luyện bản thân

Để rồi hiển lộ ra tâm trong lành.

*

Thời gian thấm thoắt trôi nhanh

Một ngày hoàng hậu lại sinh con rồi

Thêm một trai nữa tốt tươi

Dung nhan rạng rỡ như nơi bóng hằng

Đặt tên hoàng tử Mặt Trăng

Vua vui khi có hai hoàng tử con.

Đến khi đôi trẻ lớn khôn

Chơi đùa chạy nhảy được luôn một mình

Thời hoàng hậu bất thình lình

Bị lâm bệnh nặng lìa nhanh cõi trần.

Nhà vua buồn bã vô ngần

Hai con còn nhỏ đang cần trông coi

Nên vua vội vã tìm người

Phong làm hoàng hậu thế ngôi vợ mình.

Một vài năm thoáng trôi nhanh

Bà hoàng hậu mới lại sinh con rồi

Thêm hoàng tử nữa ra đời

Đặt tên hoàng tử Mặt Trời đúng sao

Đẹp xinh, sáng sủa, hồng hào

Nỗi niềm vui sướng dạt dào hoàng cung,

Muốn cho hoàng hậu vui lòng

Lại thêm vừa để thưởng công vợ mình

Trông nom ba trẻ tận tình

Nhà vua tuyên bố muốn dành đặc ân

Cho bà ước nguyện một lần

Và vua hứa thực hiện luôn điều này

Nghe xong hoàng hậu thưa ngay:

"Tạ ơn bệ hạ, hiện nay chưa cần

Thiếp xin được hưởng đặc ân

Nói điều ước muốn ngày gần đây thôi!"

*

Thời gian lặng lẽ dần trôi

Cả ba hoàng tử tới thời thanh niên

Bà hoàng hậu chợt thấy liền

Hoàng tử Khéo Nói sẽ lên ngai vàng

Là con trưởng lại giỏi giang

Ngôi vua chắc chắn do chàng kế ngay

Bà thầm nghĩ ngợi loay hoay:

"Vì hai hoàng tử lớn này còn đây

Con ta chẳng có cơ may

Leo lên ngôi báu một ngày tương lai

Ta nên cố gắng lựa lời

Xin cho hoàng tử Mặt Trời kế ngôi."

Một hôm nhân lúc vua vui

Bà hoàng hậu nhắc khéo lời hứa trên

Vua hoan hỷ trả lời liền:

"Ước chi hãy nói, chớ nên ngại ngùng!"

Bà liền thỏ thẻ nỗi lòng:

"Muôn tâu điều thiếp ước mong một đời

Sau này hoàng tử Mặt Trời

Sẽ lên kế nghiệp nối ngôi trị vì!"

Vua nghe sửng sốt kể chi

Và rồi cơn giận tức thì bùng ra:

"Hai con trai lớn của ta

Tựa như sao sáng ai mà sánh ngang

Sao ta lại để ngai vàng

Truyền cho hoàng tử đứng hàng thứ ba

Toàn dân sẽ trách cứ ta

Điều nàng ước muốn quả là cuồng điên!"

*

Bà hoàng hậu giữ lặng yên

Vua từ lúc đó muộn phiền lắm thay

Thảnh thơi sung sướng trước đây

Nay vừa lo sợ vừa đầy hoài nghi

Nghi hoàng hậu bất mãn kia

Âm mưu thâm độc có chi nề hà

Sẽ dùng thủ đoạn xấu xa

Hại hai con lớn để mà giành ngôi

Bao tai ương sắp tới rồi

Phải đưa hai trẻ lánh nơi an toàn!

Vua cho gọi hai hoàng nam

Cả chàng Khéo Nói lẫn chàng Mặt Trăng

Đến bên buồn bã nói rằng:

"Bà hoàng hậu muốn ngai vàng giành ngôi

Cho riêng hoàng tử Mặt Trời

Nên hai con phải mau rời chốn đây

Vì bao nguy hiểm giăng đầy

Chỉ nên sửa soạn sau này quay lui

Khi ta từ giã cõi đời

Trở về mà nắm lấy ngôi vị mình

Ngôi vua chính đáng hợp tình

Giúp cho đất nước thanh bình nở hoa!"

Hai hoàng tử tuân lệnh cha

Cùng nhau chuẩn bị rời xa cung vàng

Trong vài ngày đã sẵn sàng

Thốt lời từ biệt vội vàng ra đi

Giã từ cha với bạn bè

Lánh nơi nguy hiểm tìm về chốn xa,

Trên đường đi họ ghé qua

Vào vườn thượng uyển thiết tha ngỏ lời

Giã từ hoàng tử Mặt Trời

Cậu em khác mẹ, thường chơi thân tình,

Cậu em quý hai anh mình

Thấy hai anh bỏ kinh thành ra đi

Nên lòng buồn bực kể chi

Xin theo anh, cũng quyết lìa hoàng cung

Ba hoàng tử cùng đi chung

Tình thân trong trắng nở bừng trong tâm.

*

Đi vài tháng họ dừng chân

Nơi vùng Hy Mã Lạp Sơn chập chùng

Núi cao hùng vĩ vô cùng

Cả ba mệt nghỉ dưới từng cây cao

Miệng khô, chân mỏi biết bao

Nên người anh lớn chỉ vào hồ bên

Sai em út xuống đó liền:

"Em đi lấy nước lá sen hồ này

Mang lên để uống tại đây

Chúng mình giải khát hết ngay nhọc nhằn!"

Ba hoàng tử đâu biết rằng

Bao nhiêu nguy hiểm hiện đang đợi chờ

Cái hồ xanh đẹp như mơ

Thuộc quyền thủy quái dạ xoa lâu đời

Quỷ thường dụ dỗ mọi người

Hễ ai xuống nước nó thời hỏi luôn:

"Biết thiên pháp là gì không?"

Nếu ai không biết khó lòng thoát ra

Nó thường ăn thịt người ta

Cái hồ thơ mộng thật là hiểm nguy!

Khi hoàng tử Mặt Trời kia

Tới bờ hồ đẹp liền đi xuống liền

Chẳng hề xem xét gì thêm

Và rồi con quỷ nhô lên tóm đầu

Bắt luôn chàng, nó hỏi mau:

"Luật trời, thiên pháp tối cao là gì?"

Chàng hoàng tử nói: "Khó chi

Mặt trăng với mặt trời kia sáng ngời

Là thiên pháp, luật nhà trời!"

Dạ xoa thủy quái tức thời hét lên:

"Trả lời sai, vậy cho nên

Giờ đây mi đã thuộc quyền của ta!"

Nói xong quỷ dang tay ra

Kéo hoàng tử xuống nước và giam ngay

Nhốt hang sâu đáy hồ này

Để chờ ăn thịt một ngày mai sau.

Thấy người em út đi lâu

Anh chàng Khéo Nói nào đâu hay gì

Sai hoàng tử Mặt Trăng kia

Xuống hồ lấy nước mang về giải lao.

Mặt Trăng nào khác gì đâu

Cũng đi ngay xuống hồ sâu vội vàng

Không hề xem xét kỹ càng

Và rồi bị quỷ lẹ làng bắt giam,

Quỷ nêu câu hỏi khó khăn:

"Luật trời thiên pháp vẻ vang là gì?"

Chàng hoàng tử nói: "Khó chi!

Đông, Tây, Nam, Bắc hướng về bốn nơi

Là thiên pháp luật nhà trời!"

Dạ xoa thủy quái tức thời hét lên:

"Trả lời sai, vậy cho nên

Giờ đây mi đã thuộc quyền của ta!"

Nói xong quỷ chẳng nề hà

Kéo luôn hoàng tử thật là lẹ tay

Vào hang sâu chốn đọa đày

Nơi em bị nhốt trước đây dưới hồ.

*

Anh chàng Khéo Nói âu lo

Thấy hai em chợt tù mù biệt tăm

E điều nguy hiểm khó khăn

Cho nên chàng quyết đích thân xuống tìm

Khôn ngoan, thận trọng, tự tin

Nên chàng không vội xuống liền nước sâu

Ven bờ quan sát hồi lâu

Thấy chân in dấu đi vào hồ xa

Nhưng không thấy vết trở ra

Chàng bèn vội rút kiếm mà phòng thân

Cung tên cũng chuẩn bị luôn

Đi quanh, nhìn khắp xa gần điều tra.

Quỷ nhìn hoàng tử nhà ta

Thấy không xuống nước để sa bẫy mình

Cho nên quỷ vội hiện hình

Làm người chất phác thân tình hỏi han:

  "Bạn trông mệt mỏi vô vàn

Áo quần lấm láp, dung nhan bơ phờ

Hồ kia mát mẻ đang chờ

Xuống mà tắm táp, xuống mà giải lao

Nước hồ uống thật ngọt ngào

Củ sen tươi nõn ăn vào khoẻ ngay!"

Tinh anh, sáng suốt lâu nay

Quỷ kia lừa bịp chàng này dễ đâu

Nên chàng Khéo Nói lắc đầu

Chỉ tay quát mắng: "Khai mau rõ ràng

Chắc mi là quỷ bạo tàn

Lừa người giả dạng dân làng mà thôi

Hai em ta hiện đâu rồi

Đừng mong giấu giếm lựa lời chối quanh!"

Bị người nhận diện quá nhanh

Nên con thủy quái hiện hình dạ xoa

Trả lời: "Quyền lực của ta

Bắt em ngươi lại ai mà cản ngăn!"

Anh chàng Khéo Nói hỏi gằn:

"Sao mi làm vậy? Nói năng điên cuồng!"

Quỷ la hét, giọng hung hăng:

"Ta đây được phép Quỷ Vương ban quyền

Hồ này ai xuống bắt liền

Nếu mà thiên pháp, luật trên cõi trời

Không hay biết để trả lời

Những sinh vật đó tàn đời với ta!"

Chàng hoàng tử hỏi thêm ra:

"Mi cần biết rõ để mà làm chi

Luật trời mang lợi ích gì

Khiến cho loài quỷ như mi bận lòng?"

Quỷ kia nói: "Ta cầu mong

Biết thời lợi lộc vô cùng tốt thay!"

Chàng hoàng tử bèn nói ngay:

"Vậy ta sẽ giảng điều này cho ngươi

Hiện ta bụi bẩn thân người

Chuyến đi vất vả vừa rồi gây ra

Ta cần tẩy sạch thân ta

Trước khi tuyên giảng cao xa pháp mầu!"

Bây giờ quỷ nhận ra mau

Rằng chàng Khéo Nói trước sau khác người

Khôn ngoan, tinh tế, thạo đời

Quỷ bèn sửa soạn đón mời nghiêm trang,

Mời chàng tắm mát ao vàng

Mời chàng uống nước trên hàng lá sen,

Củ sen tươi nõn dâng lên

Lót lòng hoàng tử ăn thêm khoẻ người

Lại còn sửa soạn chỗ ngồi

Trang nghiêm, thoải mái gần nơi ven hồ

Muôn hoa đẹp đẽ điểm tô

Mời chàng an tọa ban cho lời thiền.

Dẹp ngay vũ khí qua bên

Anh chàng Khéo Nói tâm hiền nở hoa

Lên ngồi giảng pháp cao xa

Quỷ kia ngồi dưới như là trò ngoan

Lắng tai nghe những lời vàng

Khơi nguồn giác ngộ âm vang lòng người:

"Theo như thiên pháp, luật trời

Ta nên hổ thẹn với đời, với ta

Khi làm những việc gian tà

Và nên hãi sợ tránh xa việc này.

Ta nên luôn thực hiện ngay

Việc làm chính đáng hàng ngày sáng tươi

Mới mang hạnh phúc cho người

Giúp cho nhân loại sống đời thăng hoa

Và ta mới thấy được ra

Niềm vui sáng tỏ chan hòa trong tâm

An lành, tốt đẹp muôn phần!"

Quỷ nghe lời pháp vô ngần sướng vui

Lòng từ bừng sáng thốt lời:

"Nghe ông giảng pháp khiến tôi hài lòng

Nên tôi trả lại cho ông,

Em ông nhận lại một trong hai người

Vậy ông quyết định chọn ai?"

"Thả ngay hoàng tử Mặt Trời cho ta

Đó là em út trong nhà!"

Quỷ nghe nói vậy quả là ngạc nhiên:

"Ông giao giảng những lời hiền

Nhưng không thực hiện! Não phiền thêm thôi!

Bỏ người anh lớn lại rồi

Cứu người em nhỏ ông thời lầm sai

Không theo thiên pháp rạng ngời

Không hề quý trọng những người tuổi cao!"

Chàng hoàng tử: "Mi nói sao?

Bao lời thiên pháp ta nào quên đâu

Ba anh em ta cùng nhau

Tới đây cũng chỉ mong cầu bình yên!" 

Rồi chàng thuật lại nỗi niềm

Việc giành ngôi báu đảo điên trong triều

Việc mình lánh nạn hiểm nghèo

Việc hoàng tử út xin theo vào rừng

Vì tình bạn chốn thâm cung,

Rồi chàng nhấn mạnh: "Vô cùng khó nghe

Nếu bây giờ ta trở về

Mà người em út không kề một bên

Ta mà nói chẳng ai tin

Bao nhiêu câu chuyện ở trên hồ này

Người đời sẽ nghĩ ngợi ngay

Rằng em út bị ta đây hại rồi

Để trừ mối họa tày trời,

Chúng ta xấu hổ khi đời cười chê

Và vương quốc chẳng vui chi

Thật là tai hại! Cũng vì lẽ trên

Mà ta muốn mi thả liền

Để hoàng tử út bình yên trở về!"

Quỷ nghe ưng ý mọi bề

Thốt lời ca tụng: "Khó chê được nào

Ông thời đức hạnh biết bao

Luật trời thiên pháp tối cao biết rành

Lại đem thực hiện nhiệt thành

Nỗi niềm thán phục dâng nhanh lòng này

Thật vui thay! Thật lành thay!

Tôi xin hoan hỷ thả ngay tức thời

Thả em ông, cả hai người!"

Nói xong quỷ lặn xuống nơi đáy hồ

Mang hai hoàng tử lên bờ

Trao cho anh lớn đang chờ phía trên.

Ba hoàng tử đều bình yên

Cùng nhau đoàn tụ trong niềm vui chung

Lánh mình ẩn chốn núi rừng

Quỷ kia cũng rất vui mừng lắm thay

Có người kề cận hàng ngày

Sẵn lòng khuyên bảo lời hay, ý lành.

Quỷ kia chuyển hoá tâm thành

Nên chàng Khéo Nói tâm tình nhủ khuyên:

"Hỡi anh bạn mới thân quen

Chắc là quanh quẩn trong tiền kiếp thôi

Bạn làm nhiều việc ác rồi

Kiếp này thành quỷ sống nơi hồ này

Ăn tươi, nuốt sống đọa đày

Bạn nên mau chấm dứt ngay! Chờ gì!

Làm lành, tránh ác mau đi

Kiếp sau tốt đẹp còn chi vui bằng

Tái sinh vào chỗ huy hoàng!"

Quỷ nghe được những lời vàng tuyệt hay

Chân tâm bừng ngộ ra ngay

Cùng ba hoàng tử nơi này sống chung.

Ba chàng rất đỗi vui mừng

Quỷ kia che chở trong rừng bình yên.

*

Một ngày chợt nhận được tin

Vua cha già yếu cho nên qua đời

Cả ba hoàng tử nhớ lời

Bèn quay trở lại về nơi triều đình

Cùng chàng thủy quái thân tình

Giờ đây quỷ đã tâm thành hoàn lương.

Triều đình mời nối ngai vàng

Ông hoàng Khéo Nói lên hàng quốc vương

Phó là hoàng tử Mặt Trăng

Ông hoàng trẻ nhất vẻ vang được mời

Cầm đầu quân đội khắp nơi

Đó là hoàng tử Mặt Trời thân thương,

Còn chàng thủy quái hoàn lương

Được nuôi đầy đủ, tránh đường sát sinh

Về cư trú cạnh cung đình

Sống đời lương thiện, an bình về sau.

Nói chung cả nhóm cùng nhau

Hướng theo thiên pháp nhiệm mầu luôn thôi

Mãi cho tới lúc qua đời

Tái sinh vào được cõi trời quang vinh.

*

NHẬN DIỆN TIỀN THÂN

Hoàng tử Khéo Nói là tiền thân Đức Phật.

Mặt Trời là Ananda,  Mặt Trăng là Xá Lợi Phất.

*

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(thi hóa, phỏng dịch theo bản văn xuôi

PRINCE GOODSPEAKER

AND THE WATER DEMON

của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)