Mới đây, UNESCO đã đưa bộ kinh cổ được lưu giữ tại chùa Zōjōji vào danh sách “Ký ức Thế giới” (Memory of the World), ghi nhận giá trị đặc biệt của những văn bản này trong lịch sử Phật giáo, văn hóa Hán tự và kỹ thuật in ấn cổ đại Đông Á.

Đây không chỉ là những bản kinh tôn giáo, mà còn là kho tàng quý báu cho giới học giả trong việc nghiên cứu lịch sử tư tưởng và truyền thông văn hóa khu vực.

Bộ kinh Phật tại chùa Zōjōji gồm khoảng 12.000 bản khắc gỗ được sản xuất tại Trung Quốc và bán đảo Triều Tiên từ thế kỷ XII đến thế kỷ XIII, đây là thời kỳ đỉnh cao của nghệ thuật khắc kinh Phật trong thế giới Đông Á. Những bản kinh này đại diện cho ba trong số những bản Đại tạng kinh được khắc bằng gỗ nổi tiếng nhất, bao gồm Thục Bản Đại tạng kinh (Tứ Xuyên, Trung Quốc), Cao Ly Đại tạng kinh (Hàn Quốc), Phúc Châu Đông Thiền tự bản (Trung Quốc). Đây đều là những bản kinh có ý nghĩa đặc biệt trong việc tiêu chuẩn hóa và lưu truyền văn bản Phật giáo thời trung đại, đồng thời là cơ sở cho việc biên tập Đại chánh tân tu Đại tạng kinh (Taishō Tripiṭaka), bộ Đại tạng kinh chuẩn hóa được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu Phật giáo trong thời hiện đại.

Bộ kinh cổ được lưu giữ tại chùa Zōjōji là một tập hợp đồ sộ gồm khoảng 12.000 quyển kinh khắc gỗ, có niên đại từ thế kỷ XII đến thế kỷ XIII. Đây là những bản in cổ quý hiếm, được chế tác bằng kỹ thuật khắc bản mộc tinh xảo, một phương pháp sản xuất kinh điển phổ biến trong thời đại tiền hiện đại ở Đông Á, đặc biệt tại Trung Quốc, Triều Tiên và Nhật Bản.

Đặc biệt, bộ kinh này được bảo tồn gần như hoàn hảo sau hơn 700 năm tồn tại. Những bản kinh không chỉ phản ánh sự đa dạng về các giáo lý Phật giáo, mà còn mang giá trị đặc biệt về lịch sử, thư pháp và kỹ thuật in ấn cổ đại. Sự phong phú về loại hình văn bản, cách trình bày, và ngôn ngữ Hán cổ giúp các học giả hiện đại nghiên cứu sâu hơn về lịch sử Phật giáo, sự phát triển của Hán tự, cũng như kỹ thuật in ấn của thời trung đại.

Không chỉ là kho tư liệu tôn giáo, bộ kinh còn được công nhận là một di sản văn hóa có giá trị hiếm hoi, đóng vai trò trung tâm trong việc nghiên cứu lịch sử, ngôn ngữ và văn hóa khu vực Đông Á. Việc bảo tồn nguyên vẹn khối lượng lớn kinh văn như vậy qua nhiều thế kỷ cũng cho thấy ý thức trân trọng di sản tinh thần của cộng đồng Phật giáo và xã hội Nhật Bản nói chung.

Chùa Zōjōji (Tăng Thượng tự 增上寺) là một trong những ngôi chùa trung tâm của Tịnh Độ tông (Jōdo-shū) tại Nhật Bản. Được thành lập từ năm 1393, Zōjōji trở thành địa điểm tôn giáo có ảnh hưởng lớn ở vùng Kantō, đặc biệt sau khi Tokugawa Ieyasu, người sáng lập Mạc phủ Tokugawa, đã chọn nơi đây làm ngôi chùa gia tộc khi ông vào Edo lập chính quyền vào năm 1590. Đến năm 1598, chùa được chuyển về vị trí hiện tại ở quận Minato, Tokyo. Từ đó, Zōjōji trở thành một trung tâm Phật giáo quan trọng gắn liền với dòng họ Tokugawa và lịch sử cận đại của Nhật Bản.

Điều đáng chú ý là bộ kinh được lưu giữ tại Kyōzō (Tàng kinh các) của chùa Zōjōji, một tòa nhà lưu trữ kinh sách được xây dựng lại vào năm 1800, có thiết kế đặc biệt để chống lại độ ẩm và cháy nổ, và giúp bảo quản nguyên vẹn các bản khắc gỗ trong nhiều thế kỷ, ngay cả khi phần lớn chùa bị phá hủy trong các cuộc không kích vào Thế chiến II.

Việc bộ kinh của chùa Zōjōji được ghi vào danh sách “Ký ức Thế giới” là một sự kiện quan trọng, không chỉ nhấn mạnh giá trị bảo tồn di sản văn hóa viết của Nhật Bản mà còn tôn vinh việc bảo tồn các tư liệu Phật giáo đang mai một tại nhiều quốc gia châu Á.

Đây là bộ Đại tạng kinh Phật giáo đầu tiên tại Nhật Bản được UNESCO vinh danh, sau các bộ sưu tập cổ thư như “Nhật ký của Fujiwara no Michinaga” hay “Tập thơ Manyōshū”. Theo các nhà nghiên cứu, bộ kinh tại Zōjōji là minh chứng cho sự giao lưu văn hóa và tín ngưỡng vượt thời gian, cũng như cho thấy sự tiếp nhận sáng tạo và gìn giữ nghiêm cẩn của người Nhật đối với các di sản Phật giáo.

Hiện nay, chùa Zōjōji đang phối hợp với các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước để số hóa toàn bộ bộ kinh nhằm phục vụ cho công tác bảo tồn và nghiên cứu. Dự án này không chỉ giúp phổ biến bộ kinh rộng rãi hơn trong cộng đồng học thuật quốc tế mà còn mở ra cơ hội để công chúng tiếp cận với một phần di sản tâm linh đồ sộ này qua hình thức kỹ thuật số.