Phật giáo Nhân gian (Humanist Buddhism, 人間佛教) và Phật giáo Thế tục (Secular Buddhism, 世俗佛教) là thế giới quan với tầm quan trọng lý trí suy luận, đạo đức và phúc lợi chung của cả cá nhân và xã hội.

Nó hoàn toàn vượt thoát sự phụ thuộc vào tín ngưỡng tôn giáo hoặc siêu nhiên, khai phóng con đường của mình dựa trên các nguyên tắc bắt nguồn từ kinh nghiệm của con người và tư duy lý trí.

Triết lý toàn diện này là ngọn hải đăng cho các giá trị của con người, thúc đẩy cam kết với các nguyên tắc đạo đức mà không bao gồm các nghi lễ hoặc một quyền hành tập trung đến từ đỉnh của tổ chức, truyền xuống và tỏa ra.

Về bản chất, nó cung cấp một khuôn khổ phi tôn giáo ủng hộ tư duy phản biện, phương pháp khoa học và việc phát triển từ bi tâm trong các lý tưởng xã hội.

Ngược lại, khái niệm Phật giáo thế tục xuất hiện như một sự thích nghi của giáo lý đạo Phật truyền thống, tập trung vào các chiều hướng đạo đức và chiêm nghiệm trong khi cố ý tách mình khỏi các yếu tố siêu nhiên. Nó thúc đẩy các yếu tố chính như chính niệm, thực hành thiền định và Tứ Diệu Đế, mà không nhất thiết phải tuân theo các thành phần vũ trụ học hoặc thần thánh được tìm thấy trong một số diễn giải trong Phật giáo truyền thống.

Mục tiêu chính của Phật giáo thế tục là điều chỉnh các nguyên tắc Phật giáo với một khuôn khổ thế tục và hợp lý hơn, đảm bảo một cách tiếp cận phù hợp và dễ tiếp cận đối với hạnh phúc cá nhân và xã hội.

Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục, là sự tổng hợp của hai triết lý này, bao gồm sự đan xen phức tạp các ý tưởng từ cả hai góc nhìn. Nó bao gồm sự nhấn mạnh vào lý trí, đạo đức và các giá trị nhân văn bắt nguồn từ Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục, đồng thời tích hợp chính niệm, thiền định và các nguyên tắc đạo đức Phật giáo thế tục ủng hộ.

Sự kết hợp này nhằm mục đích vun đắp một xã hội từ bi và công bằng, nơi tư duy phản biện và nhận thức bản thân phát triển hùng dũng mà không phụ thuộc vào các tín ngưỡng siêu nhiên.

Trong thực hành của Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục, thiền chính niệm đóng vai trò trung tâm. Thực hành này, bắt nguồn từ Phật giáo thế tục, trở thành phương tiện để nuôi dưỡng nhận thức về bản thân, sự tập trung và cân bằng cảm xúc. Nó đan xen với sự nhấn mạnh của Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục vào lý trí, cung cấp một cách tiếp cận toàn diện để hiểu và điều hướng sự phức tạp của sự tồn tại của con người. 

Các chiều kích đạo đức của cả hai triết lý đều hài hoà trong việc theo đuổi đời sống đạo đức. Cam kết của Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục đối với các nguyên tắc đạo đức phù hợp hoàn hảo với các triết lý đạo đức của Phật giáo thế tục.

Sự kết hợp của các khuôn khổ đạo đức này đóng vai trò là kim chỉ nam cho các cá nhân vượt qua những tình huống khó xử về mặt đạo đức và góp phần tạo nên một xã hội công bằng và nhân ái.

Trọng tâm của Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục là cam kết cải thiện hạnh phúc cá nhân. Sự tổng hợp này khuyến khích mọi người bắt đầu hành trình tự khám phá và phát triển bản thân, lấy cảm hứng từ sự nhấn mạnh của Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục vào sự phát triển tiềm năng của con người và sự tập trung của Phật giáo thế tục vào chính niệm và hạnh phúc tinh thần.

Trong sự tổng hợp này, việc phủ nhận các tín ngưỡng siêu nhiên trở thành một nguyên tắc thống nhất. Cả Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục đều có chung một nền tảng là phủ nhận các yếu tố siêu nhiên, thúc đẩy một thế giới quan bắt nguồn từ các khía cạnh hữu hình và có thể quan sát được của trải nghiệm con người.

Khái niệm từ bi đóng vai trò trung tâm, vì cả hai triết lý đều hội tụ về ý tưởng nuôi dưỡng sự đồng cảm và từ bi tâm đối với tha nhân. Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục tìm cách tạo ra một xã hội từ bi, nơi các cá nhân được thúc đẩy bởi cam kết chung vì hạnh phúc của tất cả mọi người, rút ra từ các lý tưởng từ bi được hòa quyện trong cả Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục.

Giáo dục là một thành phần quan trọng của Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục. Nó bao gồm việc bồi dưỡng các kỹ năng tư duy phản biện, hiểu biết khoa học và hiểu biết sâu sắc về các nguyên tắc đạo đức. Phương pháp giáo dục này lấy cảm hứng từ sự nhấn mạnh của Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục vào lý trí và cam kết của Phật giáo trong việc nhận thức rõ bản chất của đau khổ và cách hoá giải, chữa lành những nỗi khổ niềm đau.

Sự tổng hợp này khuyến khích ý thức về sự kết nối Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục, thúc đẩy ý tưởng rằng các cá nhân được kết nối với nhau và với thế giới tự nhiên rộng lớn hơn. Sự kết nối này thúc đẩy ý thức trách nhiệm đối với môi trường và tất cả chúng sinh, phù hợp với cả mối quan tâm của Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục đối với phúc lợi xã hội và sự nhấn mạnh của Phật giáo về sự phụ thuộc lẫn nhau của tất cả các hiện tượng.

Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục thừa nhận tính vô thường của mọi thứ, một giáo lý cơ bản của Phật giáo. Sự thừa nhận này khuyến khích mọi người tiếp cận cuộc sống với cảm giác cởi mở và thích nghi, lấy sức mạnh từ sự hiểu biết rằng thay đổi là điều không thể tránh khỏi và chấp nhận bản chất tạm thời của sự tồn tại.

Khái niệm về trí tuệ, xuất phát từ Phật giáo thế tục, kết hợp liền mạch với quan điểm nhân gian thế tục. Trí tuệ bao gồm việc nuôi dưỡng khả năng suy nghĩ rõ ràng và xử lý thông tin nhanh chóng, sự phân biệt và hiểu biết sâu sắc về tình trạng con người. Sự tổng hợp này khuyến khích mọi người phát triển trí tuệ thông qua sự kết hợp giữa việc tìm hợp lý, thực hành chính niệm và khám phá các quan điểm triết học đa dạng.

Việc theo đuổi công lý xã hội trở thành mục tiêu chung. Cả Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục đều ủng hộ một xã hội công bằng, nơi mọi cá nhân được đối xử với phẩm giá và bình đẳng. Sự tổng hợp khuyến khích chủ nghĩa hoạt động và ủng hộ cho sự thay đổi xã hội, lấy cảm hứng từ các nguyên tắc công lý được hoà quyện trong cả hai triết lý.

Tóm lại, Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục đại diện cho một cách tiếp cận tinh tế và toàn diện kết hợp sức mạnh của Phật giáo nhân gian và Phật giáo thế tục. Nó đan xen lý trí, đạo đức, chính niệm và từ bi tâm, tạo ra một triết lý và thực hành giải quyết sự phức tạp của sự tồn tại của con người trong khi thúc đẩy hạnh phúc cá nhân và xã hội. 

Tác giả: Kirk Mason
Việt dịch: Thích Vân Phong
Nguồn: https://secularbuddhistnetwork.org