“Những Điệp Khúc Cho Dương Cầm”, Thơ Tuệ Sĩ,  gồm nhiều đoản thơ. Tôi đọc và ghi lại cảm nghĩ từng câu trong mỗi đoản thơ của bài thơ này. Mời bạn cùng đọc.

 

1.

Ta nhận chìm thời gian trong khóe mắt

Rồi thời gian ửng đỏ đêm thiêng

Đêm chợt thành mùa đông huyễn hoặc

Cánh chim bạt ngàn từ quãng Vô biên

 

Thời gian như một dòng chảy vô tận, nhưng bị đọng lại, như thể bị nhận chìm trong khoảnh khắc hiện tại. - Thời gian còn mang màu sắc và tính chất thiêng liêng. Màu đỏ tượng trưng cho sự sống, đam mê và huyền bí, gợi lên một không gian thần thoại, nơi thời gian và không gian giao hòa. - Mùa đông gắn liền với sự cô đơn, lạnh lẽo và những suy tư sâu lắng, "huyễn hoặc”, nhấn mạnh tính mơ hồ, ảo ảnh của thời gian và không gian. Có lúc chúng ta muốn níu thời gian, muốn dừng lại ở một khoảnh khắc đẹp. Nhưng cũng có lúc chúng ta lại muốn thời gian trôi qua thật nhanh để quên đi những đau khổ. Sự chuyển đổi của thời gian phản ánh chân thực những trạng thái tâm lý phức tạp của con người. - “Cánh chim” mang ý nghĩa về tự do, vượt qua mọi giới hạn của thời gian và không gian, tượng trưng cho linh hồn, ý thức, những khát vọng vượt thoát của con người.

 

2

Từ đó ta trở về Thiên giới,

Một màu xanh mù tỏa Vô biên.

Bóng sao đêm dài vời vợi;

Thật hay hư, chiều nhỏ ưu phiền.

Chiều như thế, cung trầm khắc khoải.

Rát đầu tay nốt nhạc triền miên.

Ôm dấu lặng, nhịp đàn đứt vội.

Anh ở đâu, khói lụa ngoài hiên.

 

“Thiên giới”, một không gian huyền ảo, siêu thực, một thế giới khác, một trạng thái tâm hồn khác, nơi con người tìm kiếm sự bình yên và an lạc. Một hành trình đi từ hiện thực đến một không gian mơ hồ, bí ẩn. - Một cảm giác bao la, mênh mông của không gian. Màu xanh mang đến cảm giác yên bình, thư thái, nhưng ở đây lại có chút gì đó mơ hồ, khó nắm bắt và nhấn mạnh sự rộng lớn, không có giới hạn của không gian. - Thời gian và không gian như được kéo dài đến vô tận, vĩnh hằng, vũ trụ bí ẩn, tĩnh lặng và sâu lắng. - Đâu là ranh giới giữa thực và hư, giữa hiện tại và quá khứ, gợi lên một nỗi buồn man mác, một nỗi nhớ khôn nguôi, một sự mơ hồ. - Âm thanh buồn, cô đơn, trống vắng, man mác…- Muốn thể hiện cảm xúc qua âm nhạc, nhưng lại cảm thấy đau đớn và mệt mỏi, một sự giằng xé nội tâm. - Thanh âm đột ngột dừng lại, để lại một khoảng lặng, thể hiện sự im lặng của tâm hồn, sự cô đơn tuyệt đối, một kết thúc mở, để lại những dư âm. - Một vẻ đẹp mong manh, dễ tan biến.

 

3

Trên dấu thăng 

âm đàn trĩu nặng

Khóe môi in dấu hận nghìn trùng

Âm đàn đó

chìm sâu ảo vọng

Nhịp tim ngừng trống trải thời gian

Thời gian ngưng

mặt trời vết bỏng

vẫn thời gian

sợi khói buông chùng

Anh đi mãi

thềm rêu vơi mỏng

Bởi nắng mòn

cỏ dại ven sông.

 

Một cảm giác đè nén, u uất - Nỗi đau, nỗi hận… ăn sâu vào tâm hồn như một vết sẹo không thể xóa nhòa - Một cảm giác trống rỗng, vô vọng - Gợi lên sự tàn lụi, sự hao mòn của thời gian - Khơi một khoảng trống, nỗi cô đơn, sự lẻ loi trong lòng người - Một hình ảnh thiên nhiên đầy chất thơ, gợi lên tính khắc nghiệt của thời gian, sự vô thường của cuộc sống.

 

4

Ta bay theo đốm lửa lập lòe

Chập chờn trên hoang mạc mùa hè

Khung trời nghiêng xuống nửa

Bên rèm nhung đôi mắt đỏ hoe

Thăm thẳm chòm sao Chức nữ

Heo hút đường về.

 

Linh hồn lạc lõng phiêu bạt trong vũ trụ, đốm lửa lập lòe như một ngọn hải đăng mong manh, dẫn lối - Một không gian rộng lớn, khắc nghiệt, mệt mỏi và bơ vơ - Một cảm giác mất cân bằng, bất ổn, cô đơn, lạc lõng - Nỗi đau riêng tư giấu kín - Đồng hành cùng “chòm sao Chức Nữ” để sẻ chia nỗi buồn - Một cảm giác lạc lõng, không lối thoát.

 

5

Chiều tôi về

Em tô màu vàng ố

Màu bụi đường khô quạnh bóng trăng

Đường ngã màu

Bóng trăng vò võ

Em có chờ

Rêu sạm trong đêm? 

 

Cảm giác bình yên nhưng buồn man mác - Gợi hình ảnh cũ kỹ, tàn tạ, thời gian trôi qua, tình cảm phai nhạt như một bức tranh hoàng hôn buồn - Một khung cảnh tĩnh lặng, lãng mạn, nhưng lạnh lẽo, cô độc - Cảm giác mệt mỏi, chán chường - Sự thay đổi và nỗi cô đơn.

 

6

Màu tối mù lan vách đá

Nhớ mênh mông đôi mắt giã từ

Rồi đi biệt

Để hờn trên đỉnh gió

Ta ở đâu?

Cánh mỏng phù du.

 

Một hình ảnh u ám, cô đơn, lạc lõng tuy vững chắc, bất biến, nhưng lạnh lẽo, vô hồn - Một nỗi nhớ da diết, một hình ảnh chia ly đau khổ - Sự ra đi đột ngột nào đó về một nơi cao vời vợi, xa xôi, khó với tới, để lại một nỗi hờn vô tận - Một sự nghi ngờ về bản thân, về vị trí của mình trong cuộc sống, một cảm giác mong manh, dễ vỡ, dễ bị cuốn theo dòng đời.

 

7

Chung trà đã lịm khói

Hàng chữ vẫn nối dài

Thế sự chùm hoa dại

Ủ mờ con mắt cay

 

Không gian thân mật, nhưng lại báo hiệu sự kết thúc, một quãng thời gian đẹp - Một cuộc trò chuyện sâu sắc, ý nghĩa. - “Thế sự" như "chùm hoa dại". Hoa dại đẹp hoang dã, tự nhiên nhưng rất mong manh - Cuối cùng vẫn buồn, mệt mỏi, chán chường, trăn trở và xúc động…

 

8

Công Nương bỏ quên chút hờn trên dấu lặng

Chuỗi cadence ray rứt ngón tay

Ấn sâu xuống ưu phiền trên phím trắng

Nửa phím cung chõi nhịp lưu đày.

 

Giai nhân cao quý, sang trọng (đầy chất thơ và lãng mạn). "Dấu lặng" trong âm nhạc thường tượng trưng cho sự im lặng, khoảng trống đã trở thành nơi để "bỏ quên chút hờn". - “Cadence”, một thuật ngữ âm nhạc chỉ một dãy âm thanh giảm dần về cường độ, “chuỗi cadence ray rứt ngón tay" gợi cảm giác buồn bã, tiếc nuối, cố bám những kỷ niệm đã qua - “Phím trắng" biểu tượng tinh khiết, trong sáng lại trở thành nơi "ấn sâu xuống ưu phiền". Nỗi buồn chìm đắm vào tâm hồn…- "Nửa phím" và "nhịp lưu đày" tạo cảm giác dang dở, nỗi buồn sâu thẳm, cô đơn tuyệt vọng.

 

9

Đôi mắt cay

phím đen phím trắng

Đen trắng đuổi nhau

thành ảo tượng

Trên tận cùng

điểm lặng tròn xoe

Ta gửi đó

ưu phiền năm tháng.

 

Hình ảnh đối lập, hỗn loạn, gợi cảm xúc buồn, chán chường, gợi tính phân chia… - Tạo cảm giác mơ hồ, ảo ảnh, gợi lên sự vô thường của cuộc sống - “Điểm lặng tròn xoe" diễn tả thay cho một trạng thái tĩnh tâm, nhìn nhận lại bản thân và cuộc sống - Gửi "ưu phiền” vào "điểm lặng" là đối diện, là chấp nhận, là buông bỏ những nỗi buồn để tìm kiến sự bình yên trong tâm hồn.

 

10

Cửa kín, chòm mây cuốn nẻo xa.

Ngu ngơ đếm chữ, mắt hoa nhòa.

Tay buồn vuốt mãi tờ hương rã;

Phảng phất mưa qua mấy cụm nhà.

 

Giữ tách biệt với không gian rộng lớn, bao la nhưng cũng rất xa vời - Đọc và Viết như một quán tính, mệt mỏi tinh thần - Nhớ nhung tiếc nuối điều gì đã mất, đã tàn phai vào hư vô. - “Mưa” gợi buồn, “phảng phất” gợi tính mơ hồ…

 

11

Ve mùa hạ chợt về thành phố

Khóm cây già che nắng hoang lương

Đám bụi trắng cuốn lên đầu ngõ

Trên phím đàn lặng lẽ tàn hương

Tiếng ve dội lăn tăn nốt nhỏ

Khóc mùa hè mà khô cả đại dương.

 

Tiếng ve thường gắn liền với làng quê, mà lại "chợt về thành phố”, tạo nên một cảm giác lạc lõng, xa lạ - Lại gợi lên sự cô đơn tô đậm cảm giác trống trải, vô nghĩa. - Thời gian trôi nhanh, vạn vật thay đổi, tan biến vào hư vô. Kỷ niệm đẹp đã qua. Quá khứ đã tàn phai. - Tiếng Ve trở nên buồn bã, da diết, yếu ớt mong manh. - Buồn, cô đơn và tuyệt vọng. 

 

12

Đạo sỹ soi hình bên suối

Quên đâu con mắt giữa đêm

Vội bước gập ghềnh khe núi

Vơi mòn triền đá chân chim

 

Tu, tìm sự tĩnh lặng trong tâm hồn, “soi hình bên suối”: nhìn lại bản thân. - Băn khoăn, trăn trở, thức tỉnh và giác ngộ. - Đường tu vẫn đầy gian nan trắc trở. - Tất cả tàn phai với thời gian, vạn vật vô thường.

 

13

Ô hay, giây đàn chợt đứt.

Bóng ma đêm như thật.

Cắn đầu ngón tay giá băng.

Điệp khúc lắng trầm trong mắt.

Rồi phím đàn lơi lỏng;

Chùm âm thanh rời, ngón tay rát bỏng.

Chợt nghe nguyệt quế thoảng hương

Điệp khúc chậm dần theo dấu lặng.

 

Ngạc nhiên, hụt hẫng, gián đoạn dòng cảm xúc đang trôi. - Một không gian huyền bí, gợi lên nỗi sợ hãi, ám ảnh tâm hồn - Đau khổ, tuyệt vọng, lạnh lẽo, cô đơn, chìm đắm trong nỗi đau - Nỗi buồn lặp đi lặp lại, thấm sâu vào hồn. - Mất mát, trống rỗng, đau đớn cả thể xác lẫn tinh thần. - Rồi nỗi buồn lắng xuống, nhường chỗ cho sự tĩnh lặng.

 

14

Đêm sụp xuống

Bóng dồn một phương

Lạnh toát âm đàn xao động

Trái tim vỗ nhịp dị thường.

Ngoài biên cương

Cây cao chói đỏ

Chiến binh già cổ mộ

Nắng tắt chiến trường

Giọt máu quạnh hơi sương.

 

Cảm giác bức bách, ngột ngạt, đè nén, hướng về một điểm, một nỗi đau, một mất mát. - Âm đàn xao động như một tiếng vọng của nỗi đau, sự lo lắng trong lòng người. Tim “sai nhịp vỗ” bởi tâm hồn xáo động, mất cân bằng. - Màu sắc của máu, của chiến tranh. - Người lính lạc lõng, cô đơn khi chiến chinh tàn nhưng đồng thời cũng là sự chấm dứt của cuộc đời. Cô đơn, lạnh lẽo, hy sinh, mất mát đầy bi tráng.

 

15

Một ngày chơi vơi đỉnh thác,

Nghe bồn chồn tiếng gọi hư không.

Giai điệu nhỏ dồn lên đôi mắt.

Mặt hồ im ánh nước chập chờn.

Mặt hồ im, tảng màu man mác.

Ảnh tượng mờ, một chút sương trong.

Quãng im lặng thời gian nặng hạt,

Tôi nghe đời trong tẩu khúc Thiên hoang.

 

Đỉnh cao lại trở thành chơi vơi. - Gợi sự trăn trở, những câu hỏi về ý nghĩa tồn tại của cuộc sống, một khát khao khai phá - Tiếng thầm thì của những nỗi niềm sâu kín dồn nén trong nội tâm. - Gợi hình ảnh cuộc sống mơ hồ, bất định. - Không gian tĩnh tại cũng đầy bí ẩn. - Bức tranh thủy mặc, đẹp, hư ảo, mơ hồ và bí ẩn. - Thời gian trôi chậm tạo cảm giác nặng nề, im lặng thành một thực thể đè nặng tâm hồn. - Một cuộc hành trình cô đơn, lạc lõng giữa không gian.

 

16

Phủi tay kinh nỗi đảo điên

Tôi theo con kiến quanh triền đỉnh hoang.

 

Dứt khoát, quyết liệt thoát khỏi đường đời bất ổn, thế giới hỗn loạn, các giá trị bị đảo lộn, cuộc sống mất cân bằng. - Xác định sự bé nhỏ, bất lực, bơ vơ, không định hướng trước những biến động nhưng vẫn tiếp tục hành trình khám phá, tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống.

 

17

Hơi thở ngưng từ đáy biển sâu

Mênh mông sắc ảo dậy muôn màu

Một trời sao nhỏ xoay khung cửa

Khoảnh khắc Thiên hà ánh hỏa châu

 

Gợi cảm giác tĩnh lặng, im ắng, trong bí ẩn, trong vô tận và sâu thẳm của tâm hồn, sự sống đều như ngừng lại. - Màu sắc xuất hiện bất ngờ, tạo nên một không gian mơ hồ, huyền ảo. - Bầu trời sao gom lại, trở thành một khung cảnh nhỏ bé trong căn phòng tạo cảm giác sống động, như thể vũ trụ đang xoay chuyển ngay trước mắt. - Thời gian trở nên ngắn ngủi, chỉ là một khoảnh khắc. Thiên hà được ví như một màn pháo hoa rực rỡ, đầy màu sắc.

- Dù bên ngoài có ồn ào náo nhiệt đến đâu, bên trong mỗi người vẫn luôn có một khoảng không gian tĩnh lặng, sâu thẳm. Cuộc sống không chỉ có những gì hằng thấy, mà còn có những vẻ đẹp ẩn chứa, huyền ảo. Mọi thứ có bắt đầu và có kết thúc. Vẻ đẹp cũng vậy.

 

18

Tiếng xe đùa qua ngõ

Cành nguyệt quế rùng mình

Hương tan trên dấu lặng

Giai điệu tròn lung linh.

 

Tiếng máy xe không chỉ là âm thanh, mà như đang nghịch, đang vui đùa, tạo ra một không khí sinh động. - Cành nguyệt quế như đang thức giấc, đang cảm nhận sự thay đổi của không gian xung quanh. - Sự tan biến của hương thơm như một lời nhắc nhở về sự ngắn ngủi của cuộc sống, về sự thay đổi không ngừng của vạn vật. "Dấu lặng”: một khoảng thời gian để suy ngẫm. - Gợi lên sự hoàn hảo, làm tăng thêm vẻ đẹp huyền ảo, mơ màng. 

- Một bức trang về sự chuyển động và tĩnh lặng, về sự sống và cái chết, về sự vô thường và vĩnh cửu. Vạn vật thay đổi, cuộc đời ngắn ngủi nhưng cũng có những khoảng khắc đẹp và bình dị, nó tồn tại ngay cả trong những biến đổi không ngừng của cuộc sống.

 

19

Bỏng cỏ rơi, giật mình sửng sốt.

Mặt đất rung, Ma Quỷ rộn phương trời.

Chút hơi thở mong manh trên dấu lặng.

Đêm huyền vi, giai điệu không lời.

 

Sự kiện dù bất ngờ dù nhỏ bé nhưng cũng có thể tạo ngạc nhiên, gây chấn động. - Chuyện nhỏ có thể thành lớn, có thể thành những chuyện kinh hoàng (nếu nhạy cảm, sẽ thấy tương lai luôn bất định). - nhắc nhở sự sống và cái chết, hy vọng và tuyệt vọng. Trong hỗn loạn vẫn có hy vọng mong manh. - Không gian còn bao điều chưa khám phá, giống như âm thanh vô hình, gợi lên những cảm xúc sâu xa, khó diễn tả bằng lời.

 

20

Theo chân kiến

luồn qua cụm cỏ

Bóng âm u

thế giới chập chùng

Quãng im lặng

nghe mùi đất thở.

 

Dù nhỏ bé nhưng có những điều tưởng chừng như vô hình trong cuộc sống, mặc những ràng buộc, những phiền muộn thường ngày, vẫn cần tìm kiếm “cái” sâu kín bên dưới lớp vỏ xù xì bề ngoài của cuộc sống. - Luồn qua những che khuất có thể sẽ thấy một thế giới khác, không rõ ràng nhưng khác với thế giới bên ngoài sôi động. - Một sự lắng nghe, giao hòa kết nối với thiên nhiên. 

 

21

Nỗi nhớ đó khát khao

luồn sợi tóc

Vòng tay ôm cuộn khói

bâng khuâng.

Uống chưa cạn chén trà sương móc

Trên đài cao

Em ngự mấy tầng.

 

Lên cao mãi

đường mây khép chặt.

Để xoi mòn

ảo tượng thiên chân.

Ồ, nguyệt quế!

trăng mờ đôi mắt.

Ồ, sao Em?

sao ấn mãi cung đàn.

Giai điệu cổ

thoáng buồn

u uất.

Xưa yêu Em

xao động trăng ngàn.

 

"Nỗi nhớ" là một thực thể sống, ám ảnh, bao trùm tâm hồn người nhớ. - Cô đơn, lạc lõng, mơ hồ và chênh vênh. - Xa cách - “Em” đã ở một thế giới khác, xa lắm. - Tìm kiếm nhưng bế tắc - Một kỷ niệm thuần khiết nhưng đã thành ảo tượng vì biến cố cuộc đời và thời gian đã xói mòn. -  “Nguyệt Quế” trở thành bạn đồng hành, chia xẻ nỗi buồn - Sự đau khổ day dứt mãi trong tâm hồn người nhớ. - Gợi nhớ một quá khứ đẹp nhưng đã xa, nhớ chỉ “buồn và u uất”. - Từng yêu mãnh liệt, từng làm rung động cả một khoảng trời.

 

22.

Ta sống lại trên nỗi buồn ám khói

Vẫn yêu người từng khoảnh khắc chiêm bao

Từ nguyên sơ đã một lời không nói

Như trùng dương ngưng tụ ánh hoa đào

Nghe khúc điệu rộn ràng đôi cánh mỏi

Vì yêu người ta vói bắt ngàn sao.

 

Nỗi buồn như một làn khói bao trùm tâm hồn, nó đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống. - Dù chìm đắm trong nỗi buồn, tình vẫn còn đó, cháy bỏng như những khoảnh khắc đẹp trong giấc mơ. - Tình đã sâu sắc, đã tồn tại từ lâu nhưng không thể nói thành lời.- Tình như ánh hoa đào được sóng biển bao la ôm ấp. Tình vừa mong manh, vừa mạnh mẽ, vừa dịu dàng, vừa cuồng nhiệt. - Gợi lên sự mâu thuẫn, một bên là sự rộn ràng của tình yêu, một bên là sự mỏi mệt của đôi cánh, tình yêu vừa mang lại niềm vui, vừa gây ra đau khổ. - Khi yêu, sẵn sàng làm mọi điều, thậm chí là những điều không tưởng như "vói bắt ngàn sao".

 

23.

Giăng mộ cổ

mưa chiều hoen ngấn lệ

Bóng điêu tàn

huyền sử đứng trơ vơ

Sương thấm lạnh

làn vai hờn nguyệt quế

Ôm tượng đài

yêu suốt cõi hoang sơ.

 

Gợi lên cảm giác về sự tàn lụi, kết thúc, tiếc nuối và buồn man mác. - Những giá trị từng huy hoàng nhưng nay đã bị lạc lõng, bị tàn phá theo thời gian. - Cảm giác lạnh lẽo và sự hờn trách trước đường đời nghiệt ngã. - Dẫu không gian bao la cô tịch vẫn ôm mãi “tượng đài” tình yêu vượt qua mọi không gian thời gian.

 

Đời dẫu vô thường, có mất mát có đau thương nhưng tình yêu có một sức mạnh vô song, một tình yêu đủ lớn có thể vượt qua được mọi gian nan thử thách.

Hình ảnh thêm về ĐỌC THƠ TUỆ SĨ: “NHỮNG ĐIỆP KHÚC CHO DƯƠNG CẦM”.