Hai nhà buôn thuở xa xưa
Vẫn thường liên lạc thư từ với nhau
Ông già thành thị rất giàu
Ở Ba La Nại từ lâu đời rồi
Chàng kia ở phía xa xôi
Nơi làng biên giới ít người ghé đây,
Hai bên quen biết lâu nay
Nhưng chưa hề có một ngày gặp nhau.
Một hôm hàng hóa tới mau
Nhà buôn biên giới gởi vào kinh đô
Năm trăm xe chất đầy đồ
Chất đầy hàng hóa để chờ bán đi
Chàng trai trẻ dặn đoàn xe
Đến nhờ ông lão giàu kia giúp mình,
Đoàn xe khi tới kinh thành
Biếu quà ông lão tỏ tình tương thân
Ông già tử tế vô ngần
Mời đoàn ăn ở tại luôn trong nhà
Biếu tiền cho họ tiêu pha
Hết lòng đối đãi thật là tốt thay,
Hỏi thăm bạn trẻ xa đây
Mua quà gởi tặng lại ngay bạn mình,
Vì là người chốn kinh thành
Cho nên ông giúp bán nhanh hết hàng
Đoàn xe lời kiếm dễ dàng
Lên đường quay trở về làng nơi xa
Chuyến buôn thuận lợi vừa qua
Đầu đuôi thuật rõ để nhà buôn hay.
*
Thế rồi cho tới một ngày
Chính ông già lại gửi ngay hàng mình
Năm trăm xe rời kinh thành
Nhắm vùng biên giới tiến nhanh tới liền
Đem hàng đi bán trong miền
Nhờ nhà buôn trẻ giúp thêm bán hàng
Đem quà biếu bạn đàng hoàng
Trước sau tình nghĩa vẹn toàn cả hai.
Khi đoàn thành thị tới nơi
Anh chàng biên địa tức thời hỏi thăm
Đoàn buôn vui vẻ thưa rằng
Từ Ba La Nại mang hàng tới đây
Nhờ chàng giúp đỡ một tay:
“Chủ tôi là chỗ thường hay thư từ.”
Anh chàng trẻ chẳng ngần ngừ
Nhận quà nhưng lại chối từ chẳng quen:
“Tôi nào có bạn vùng trên
Từ Ba La Nại là miền xa xôi.”
Nói xong chàng phá lên cười
Thốt lời mai mỉa giễu người phương xa,
Giễu xong chàng đuổi họ ra
Chẳng màng giúp đỡ, thật là vô ơn.
Đoàn buôn thành thị rất buồn
Phải đành xoay xở bán buôn tự mình
Bán xong trở lại kinh thành
Chuyến buôn biên giới tường trình chủ hay.
*
Thời gian lặng lẽ vần xoay
Chàng buôn biên giới một ngày tương lai
Gửi hàng đi chuyến thứ hai
Năm trăm xe cộ nối đuôi lên đường
Về Ba La Nại bán hàng
Đoàn xe theo lệ thông thường ghé qua
Biếu cho ông lão ít quà
Và nhờ giúp đỡ như là trước đây.
Tiếp đoàn biên giới chuyến này
Người nhà ông lão giành ngay đặc quyền
Thưa cùng chủ: “Cứ lặng yên
Chúng tôi xin tiếp khách liền khó đâu.”
Họ cùng xúm lại bàn nhau
Đưa ngay bọn khách ra mau ngoại thành
Nghỉ đêm trên cánh đồng xanh
Dựng lều, dựng trại vây quanh xe hàng
Đồng thời lên tiếng dặn rằng:
“Đồ ăn, thức uống sẽ mang lại liền
Mang biếu thêm cả chút tiền
Các người hãy cứ ở yên đợi chờ.”
Dặn dò xong khách phương xa
Thế là cả đám người nhà lão ông
Quay về triệu tập thật đông
Bao nhiêu là kẻ làm công họp đoàn
Canh khuya trở lại xe hàng
Cướp ngay hàng hóa sẵn sàng ngại chi
Bò thời đánh đuổi hết đi
Xe thời tháo bánh mang về theo luôn.
Khách phương xa trong đoàn buôn
Hè nhau tháo chạy, tâm hồn hoảng kinh
Chạy về biên giới của mình
Đầu đuôi sự việc tường trình chủ nghe,
Người nhà ông lão buôn kia
Cũng về báo cáo những gì xảy ra.
Lão ông nghe chuyện vừa qua
Dạy rằng: “Những kẻ xấu xa ở đời
Vong ân bội nghĩa với người
Rước về hậu quả tức thời khổ đau
Nào ai còn muốn giúp đâu
Bị người đối xử trước sau tuyệt tình.”
*
NHẬN DIỆN TIỀN THÂN
Vị triệu phú ở Ba La Nại là tiền thân Đức Phật.
*
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
(thi hóa, phỏng dịch theo bản văn xuôi ONE WAY HOSPITALITY của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)
