Thiền 禪 trong đạo Phật là phương pháp tập luyện sửa tâm bằng việc thực hành Chánh niệm trong đời sống hàng ngày:
- Chánh niệm trong thiền định nhằm giúp tâm định tĩnh, vượt qua loạn động.
- Chánh niệm trong thiền tuệ nhằm giúp tâm sáng suốt, vượt qua mê lầm .
Vì thiền là sửa tâm nên có thể thực hành ở mọi lúc mọi nơi với các tư thế của thân là đi, đứng, ngồi nằm. Do đó, việc thực hành thiền (hay niệm Phật) có thể là thiền đi (hành thiền 行禪), thiền đứng (trụ thiền 住禪), thiền ngồi (tọa thiền 坐禪) hay thiền nằm (ngọa thiền 臥禪).
Đối tượng của đề mục thiền rất đa dạng, trong đó có thể lấy hơi thở hoặc uống trà, ...
1) Với hơi thở, ta có thiền hơi thở (sổ tức quán 數息觀; P: ānāpānasati; S: ānāpānasmṛti):
- Thiền định là theo dõi hơi thở vào ra hay đếm hơi thở.
- Thiền tuệ là quán Duyên khởi hơi thở.
2) Với uống trà ta có thiền uống trà hay thiền trà (= trà thiền 茶禪 theo cách nói của người Tàu).
- Thiền định là theo dõi việc pha và uống trà.
- Thiền tuệ là quán Duyên khởi việc pha và uống trà.
Trong Thanh Tịnh Đạo Luận (Visuddhi-Magga) đã diễn đạt Chánh niệm trong mọi hành động như sau:
Không có người hành động, chỉ có hành động.
Ngoài sự chứng ngộ, không có người chứng ngộ.
Chỉ có những thành phần cấu tạo luôn trôi chảy.
Đó là quan kiến thực tiễn và chân chánh.
Huy Thái
-------------------
Trà và rượu là hai thức uống dân gian đã đi sâu vào phong tục và văn chương của con người, như cụ Tú Xương đã nói “một trà, một rượu..." Người Nhật đã đem việc uống trà hoà nhập với Thiền để trở thành một phương pháp thiền định và gọi đó là Trà Đạo.
Đặc San Lâm Viên mời quý vị đọc bài thơ “Trà Thiền" của tác giả Trần Quốc Bảo để cùng tác giả “nhìn vào đáy cốc” để suy nghĩ và nhìn thấy “Bao la vũ trụ, nằm trong đó!”, hay có thể như Mỵ Nương sẽ nhìn thấy Trương Chi, hoặc Quang Dũng nhìn thấy “Thoáng hiện em về trong đáy cốc..." Nếu không thì ít ra cũng cảm thấy “An nhiên tự tại, lòng thanh thản...”Trà rót đầy ly, ngồi tịnh thiền (a)
Nhìn làn hơi khói nhẹ bay lên
Khơi tâm hàn sĩ, nhân duyên quán (b)
Trí huệ phiêu bồng, tới cõi tiên!
Vị Trà thanh khiết, thật vô lường
Thấm giọng, mùi thơm tỏa vấn vương
Thơm tự tâm trà, (nơi chẳng thấy!) (c)
Muôn loài, hữu xạ tự nhiên hương.
Nước, lửa, âm dương hiệp trợ trà,
Ngẫm như trời đất dưỡng sinh ta.
Uống trà, mong có người tri kỷ,
Như Tử Kỳ, xưa gặp Bá Nha.
Ly ngọc ánh lên, một niệm suy
Mỵ Nương nhìn thấy bóng Trương Chi
Phút giây chợt quán điều chân mỹ
Nhưng hận ... vì duyên đã lỡ thì!
Hàn sĩ cũng nhìn sâu đáy ly,
Ô kìa! ... hình bóng thật tinh vi
Bao la vũ trụ, nằm trong đó!
Tận đáy lòng người, nào khác chi!
Quán triệt nội tâm, Thiền giúp ta
Vun bồi thiện đức, diệt tư tà
An nhiên tự tại, lòng thanh thản,
Mở rộng vòng tay, sống vị tha.
Trần Quốc Bảo
(Đặc San Lâm Viên)
Chú thích:
(a) Trà Thiền 茶 蟬 : dùng cách uống trà để hành thiền
(b) Nhân duyên quán: xét nhân duyên, biết chân tướng của vạn vật
(c) Không nhìn thấy Tâm: “Tâm nhi bất kiến” 心而 不 見
http://www.dslamvien.com/2022/01/tra-thien.html
.jpg)
