Hàng chục nhà sư Phật giáo và cư sĩ tụ tập tại một góc phố đông đúc ở Upper West Side, New York City, vào một ngày mưa lạnh để chứng kiến lễ dựng bảng tên đường mới mang tính lịch sử để vinh danh nhà lãnh đạo tinh thần của họ vào Thứ Sáu, ngày 11 tháng 4/2025.

Thích Nhất Hạnh Way, tọa lạc tại góc phố Broadway và West 109, được đặt tên một cách tượng trưng để vinh danh nhà sư Phật giáo Việt Nam có ảnh hưởng, người đã viên tịch ở tuổi 95 vào năm 2022.

“Người dân New York không hẳn được biết đến là những người hòa bình,” theo lời Shaun Abreu, nghị viên Hội đồng Thành phố New York, phát biểu trước đám đông các nhà sư mặc áo cà sa và cư dân thành phố mặc áo khoác. “Chúng ta sống trong rất nhiều tiếng ồn, rất nhiều căng thẳng. Nhưng Thích Nhất Hạnh có một thông điệp dành cho những người như chúng ta. Ông biết rằng chúng ta không thể xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn nếu chúng ta lúc nào cũng sân giận, hoặc nếu chúng ta không nhìn thấy tính nhân bản của nhau. Bằng cách đặt tên nhà sư này ngay tại đây, chúng ta đang tạo ra một khoảnh khắc dừng lại và hít thở.”

Thiền sư Nhất Hạnh, được coi là cha đẻ của Thiền chánh niệm, đã sống trên cùng một khu phố vào đầu những năm 60s, khi ông đang nghiên cứu tôn giáo đối chiếu và giảng dạy Phật giáo tại Chủng viện Union Theological Seminary và Đại học Columbia gần đó.

Thầy Nhất Hạnh đã bị lưu đày khỏi quê hương vì phản đối Chiến tranh Việt Nam và từ chối đứng về phe nào. Năm 1967, sau khi gặp nhà hoạt động vì hòa bình, Martin Luther King Jr. đã đề cử Nhất Hạnh cho Giải Nobel Hòa bình. Thích Nhất Hạnh cũng xuất bản sách, thiền và thi ca hướng đến mọi lứa tuổi và hoàn cảnh.

Những môn đệ của vị sư cho biết, việc đặt tên đường là một cách để tôn vinh ảnh hưởngcủa Nhất Hạnh, người mà họ gọi là Thầy, đối với cả cộng đồng Thiền chánh niệm phương Đông và phương Tây.

Đám đông, nhiều người trong số họ là một phần của truyền thống Phật giáo Làng Mai của Thích Nhất Hạnh, đã tạo ra một sự im lặng thanh thản tại sự kiện — trái ngược với tiếng còi báo động xe hơi và còi cảnh sát thông thường vào buổi sáng — bằng cách sử dụng phiên bản tiếng vỗ tay của Ngôn ngữ ký hiệu Hoa Kỳ, mà họ gọi là “hiển lộ những bông hoa của họ”. Các tu sĩ từ một số tu viện của Thầy Nhất Hạnh, bao gồm Deer Park ở California và các tu viện Blue Cliff ở phía bắc New York, đã tới tham dự để kỷ niệm việc đặt tên đường, hát những bài thơ của Thiền sư sau khi hít thở sâu nhiều lần như một.

Đi theo bước chân của Thích Nhất  Hạnh, nhóm cũng tham gia vào một buổi thiền hành từ Phố 109th Street đến Chủng viện Phật giáo trên Phố 121th Street.

“Lời dạy của Thầy khuyến khích (chúng ta) trở về với hơi thở, tìm sự tĩnh lặng giữa hỗn loạn và vun trồng lòng từ bi trong trái tim mình”, theo nhà sư Pháp Không, một tu sĩ đến từ Blue Cliff cho biết. “Thực hành thiền hành này, trong đó mỗi bước chân đều được thực hiện một cách chánh niệm và mỗi hơi thở đều đặn giống nhau, nhắc nhở chúng ta rằng hòa bình không phải là một mục tiêu xa vời. Thầy đã chỉ cho chúng ta thấy rằng hòa bình bắt đầu từ bên trong chính chúng ta”.

Nhà sư Pháp Lưu, vị sư người Mỹ gốc Việt lớn tuổi nhất trong truyền thống Phật giáo Làng Mai, đã được Thầy Nhất Hạnh truyền giới sa di vào năm 2003. Pháp Lưu cho biết sư tự coi mình là một người trong thế hệ may mắn, được đi cùng Thầy Nhất Hạnh khắp thế giới trong cương vị một người trẻ khao khát tu tập.

“Bạn gần như có thể nói rằng chúng tôi đã được tái sinh từ miệng của người thầy”, nhà sư nói với RNS.

Pháp Lưu, người lần đầu tiên biết đến Làng Mai khi còn là sinh viên tiếng Anh tại Dartmouth College vào cuối những năm 1990s, đã nhớ lại cảm giác khi lần đầu tiên nhìn thấy Thầy Nhất Hạnh vào năm 2002.

“Chúng tôi đang ở bên ngoài trời, nơi một giảng đường ngoài trời, và đột nhiên, Thầy hiện ra giữa đám đông các nhà sư và ni cô”, Pháp Lưu nói. “Tôi không thấy thầy đến từ đâu. Có vẻ như thầy chỉ xuất hiện.

“Cái nhìn đó về Thầy giữa tăng đoàn xuất gia, đó là cốt tủy của Thầy. Bạn không thể thấy Thầy như một cá nhân, như một con người riêng biệt, mà đúng hơn là thân thể của sự thực hành chánh niệm tập thể mà Thầy đã tạo ra từ cộng đồng Phật giáo ở Việt Nam, rồi bị lưu đày và tái tạo cộng đồng đó ở đây tại phương Tây,” Pháp Lưu nói.

Pháp Lưu đã dành thời gian với Thầy Nhất Hạnh và các đệ tử khác tại Tu viện Lộc Uyển (Deer Park Monastery) trong những năm trước khi vị lãnh đạo qua đời. Theo truyền thống của Đức Phật, Pháp Lưu cho biết, Nhất Hạnh không chỉ định người kế nhiệm. Thay vào đó, Thầy “huấn luyện chúng tôi cách sử dụng lời nói yêu thương và lắng nghe sâu sắc để hiểu nhau khi có hiểu lầm, để mở lòng luôn sẵn sàng hòa giải, thay vì giữ sự oán giận trong lòng”.

Những học trò khác cho biết, lời dạy này đặc biệt phù hợp trong những thời điểm xã hội phải cân nhắc và bất đồng chính trị gay gắt, chẳng hạn như Chiến tranh Việt Nam hoặc các vận động đang diễn ra liên quan đến cuộc chiến ở Gaza.

Jonathan Gold, một sinh viên thạc sĩ 24 tuổi tại Trường Âm nhạc Manhattan gần đó, cho biết anh đã trở nên “cuồng nhiệt” với những lời dạy của Thầy Nhất Hạnh trong năm qua. Được nuôi dạy theo đạo Do Thái, anh đã tìm hiểu về những lời dạy của Phật giáo Thiền tông thông qua việc nghiên cứu nhạc thiêng liêng và đọc sách của Thầy. Gold cho biết thông qua những lời dạy đó, anh đã tìm thấy “một cánh cổng dẫn đến cuộc sống có nhiều thay đổi xã hội hơn”.

“Tôi nghĩ rằng cốt lõi của mọi chuyện là khi trải qua từng ngày, từng cuộc nói chuyện, từng hành động bạn thực hiện, hãy bắt nguồn từ tâm phi bạo lực triệt để, tâm bất hại triệt để”, Gold cho biết. “Bất cứ khi nào chúng ta thảo luận với mọi người hoặc nói chuyện với cha mẹ — đó là một điều quan trọng — thay đổi ngôn ngữ chúng ta sử dụng để chúng ta tiếp cận mọi thứ bằng lòng trắc ẩn và sự hiểu biết thay vì gây hấn hoặc đối kháng. Ngay cả những người mà chúng ta nghĩ là ghét chúng ta, hoặc thậm chí cảm thấy như chúng ta ghét, khi chúng ta có thể chuyển hóa điều đó? Sau đó, mọi vấn đề trở thành, ‘Làm thế nào để chúng ta tiếp cận vấn đề này một cách hòa bình và từ bi nhất có thể?’”

Và trong khi những người trẻ tuổi có thể đang quay lưng lại với tôn giáo nói chung, thì đối với cô Fiona Falco, 15 tuổi, giáo lý Phật giáo giúp giải tỏa những căng thẳng hàng ngày của một thiếu nữ người Mỹ, từ các trận bóng chuyền đến các kỳ thi lớn.

“Thiền giúp tôi bình lặng trở lại, và thật thú vị khi làm điều đó cùng mẹ tôi”, Falco, con gái của Elaina Cardo, một giáo viên tại Green Island Sangha của Plum Village ở Long Island, New York, cho biết.

“Đó là sự giản dị của những lời dạy,” Cardo, người cũng làm việc với chương trình Wake Up Schools của Plum Village, một sáng kiến ​​đưa các hoạt động chánh niệm vào các trường tiểu học thông qua các nhà giáo dục, cho biết. “Không phải là chuyện lúc nào bạn thực hành chánh niệm, mà là thực tập trong mọi việc bạn làm — dù là ăn hay đi bộ.”

Jean Aronstein, 76 tuổi, đã tìm thấy những lời dạy về thiền của Hạnh vào thời điểm bắt đầu đại dịch COVID-19. Aronstein cho biết những lời dạy của ông phù hợp với đức tin Do Thái của bà — đặc biệt là “tâm linh, nghi lễ, sự nhất quán và tình yêu thương với toàn thể nhân loại.”

Aronstein, một cư dân lâu năm của Upper West Side, cho biết bà mong muốn được nhìn thấy bảng tên đường Thích Nhất Hạnh Way khi bà đi dạo trong khu phố của mình. Một lời dạy mà bà trân trọng nhất trong trái tim mình, bà nói, là: “Không có bùn, sẽ không có hoa sen. Có đau khổ, nhưng có vẻ đẹp, và tất cả chúng ta cần phải gắn bó với nhau, (để) chăm sóc lẫn nhau.”

NGUỒN:
New York City places street sign honoring influential Buddhist monk, Thích Nhất Hạnh