Do đó nếu muốn, con người có thể tự mình giải thoát khỏi khổ đau, sinh tử luân hồi bằng các nỗ lực tu tập bản thân: làm lành, tránh ác và tự thanh tịnh hoá tâm ý..

Có người cho rằng “đạo nào cũng là đạo”. Câu nói này thoạt nghe qua có vẻ hợp lý và là một ý tưởng hấp dẫn. Nếu hiểu theo một cách đơn giản, trong phạm trù luân lý đạo đức là đạo nào cũng dạy con người làm lành tránh dữ, thì câu này rất hợp lý. Tuy nhiên, chúng ta cần phải suy xét và nhận định lại quan niệm đó qua lăng kính tôn giáo.

Trước hết có thể nói ngay rằng câu “đạo nào cũng là đạo” hay “đạo nào cũng tốt” chỉ là một câu nói xã giao thông thường hoặc để làm vừa lòng khách, vui lòng bạn hay có thể do sự thiếu thông tin về sự khác biệt giữa các tôn giáo. Trong phạm vi bài này người viết thu gọn về sự khác biệt căn bản giữa hai tôn giáo lớn có đông đảo tín đồ tại Việt Nam là Kitô Giáo [01] và Phật Giáo để giúp cho những người đang đứng ở giữa ngã ba đường tầm Đạo với ấn tượng đạo nào cũng tốt để nhận thấy con đường nào phải lựa chọn. Việc chọn lựa là quyền của mỗi người. Dĩ nhiên mỗi người phải chịu trách nhiệm về sự lựa chọn của mình. Người viết chỉ xin chúng ta suy nghĩ đến sự thật.

Trước khi đi vào chi tiết, chúng ta cần ghi nhận rằng, Phật Giáo là một tôn giáo hoàn toàn khác biệt với các tôn giáo khác trên thế giới về mặt tư tưởng triết học. Phật Giáo không chấp nhận giả thuyết có một vị Trời hay một vị Thượng Đế sáng tạo, không có giáo điều, không có một linh hồn bất tử vĩnh hằng, và không có một đấng quyền năng sáng tạo nào ngự trị trong cái gọi là định mệnh hay số mệnh của mỗi con người. Vì thế, điểm then chốt trong việc phân biệt giữa Phật giáo với các truyền thống tín ngưỡng lớn trên thế giới là vấn đề có hay không một Đấng Sáng Tạo? Đối với Phật giáo, ý niệm về một “nguyên nhân đầu tiên” không hề được đặt ra để lý giải do bởi ý niệm về tánh không và duyên khởi.

Điểm khác biệt căn bản đầu tiên giữa hai đạo là Niềm Tin Tôn Giáo:

Đối với Kitô Giáo, Đức Tin là cốt lõi của đạo. Nếu không tin thì không thể trở thành một Kitô hữu được. Không tin thì không thể thực hành những gì mà đạo Kitô đòi hỏi được. Đức Tin được ghi trong bản Kinh Tin Kính của các Tông Đồ (Apostle's Creed) thường gọi tắt là Kinh Tin Kính. “Tôi tin kính Thiên Chúa, là Cha toàn năng, là Đấng tạo thành trời đất, muôn vật hữu hình và vô hình”. [02]

Đối với Phật Giáo, vị sáng lập tôn giáo này – Đức Phật Thích Ca – khuyên những người muốn theo Ngàichớ có tin một điều gì chỉ vì điều đó đã được một bậc đạo sư của mình nói ra, được phát xuất từ nơi có uy quyền, được kinh điển truyền tụng hay theo truyền thống từ xưa để lại; mà phải dùng lý trí và sự thông minh của mình để cứu xét và chỉ chấp nhận điều gì khi đã trải nghiệm được hạnh phúc an lạc. Ngài nói rằng “Ta không dạy ai đến để tin, nhưng đến để thấy và thực hành”. Điều này đã khuyến khích những người muốn đi theo Ngài hãy nghiên cứu kỹ càng những lời dạy của Ngài và để cho họ tự do quyết định là có nên chấp nhận những điều chỉ dạy đó không. Ngài không bảo ai đến và chấp nhận tôn giáo này nếu họ chưa hiểu những lời dạy của Ngài.[Kinh Kalama] [03].

Nói gọn lại Kitô Giáo là tôn giáo của “đức tin” (faith) và Phật Giáo là tôn giáo của “lý trí” (trí tuệ). [4]

Điểm khác biệt thứ hai giữa Kitô Giáo và Phật Giáo là quan niệm về giải thoát.

Đối với Kitô Giáo, thì sự giải thoát là sự "giải thoát khỏi tội lỗi qua một Đấng Cứu Rỗi". Giáo lý giải thoát này được đặt trên căn bản một số tín điều mà các tín hữu Kitô Giáo phải tin, và đức tin này là tuyệt đối, bất khả tranh cãi, bất khả luận bàn. Vì thế muốn được giải thoát, tín hữu Kitô Giáo phải tin vào nhiều tín điều được ghi trong Kinh Tin Kính của các Tông đồ (Apostle’s Creed). Chúa Giê-xu là nền tảng, là Tác giả và là Đấng duy nhất có quyền ban cho sự Cứu Rỗi (Rôma 3:24, 25; 5:21; Công Vụ 4:12; Hêbơrơ 12:2). Những ai không tin nhận Chúa Giê-xu sẽ không được tha thứ tội lỗi và sẽ chịu phạt nơi hoả ngục.

Đối với Phật Giáo, đạo Phật cho rằng cuộc đời này là giả tạm và chúng sinh cứ phải sống trong đau khổ vì lòng tham dục vô bờ bến, khiến con người tự mình trói buộc với những xung đột và khổ đau do không bao giờ thoả mãn, nên phải luân hồi triền miên trong vòng sinh tử. Do đó nếu muốn, con người có thể tự mình giải thoát khỏi khổ đau, sinh tử luân hồi bằng các nỗ lực tu tập bản thân: làm lành, tránh ác và tự thanh tịnh hoá tâm ý. Bốn chân lý nền tảng của Phật giáo (Tứ Diệu Đế) cho rằng mọi khổ đau của chúng sinh đều có một hay nhiều nguyên nhân gây nên, chúng có thể bị giải trừ và có con đường để giải trừ khổ đau đó. Con đường đó chính là con đường giải thoát, là Bát Chánh Đạo trong giáo lý căn bản của nhà Phật. Giáo lý này được qui thành ba môn học: Giới, Định và Tuệ. Thực hành Giới và Định là đưa tới trí Tuệ, là giải thoát khỏi sự mê muội, lòng ích kỷ và khổ đau, là đạt tới cảnh giới Niết Bàn.

Đó là nét đại cương sự khác biệt giữa giải thoát trong Phật Giáo và trong Kitô Giáo. Cái căn bản khác biệt này là, một bên là tha lực tức nhờ sự cứu rỗi, bên kia là tự lực, tự mình thắp đưốc lên mà đi. Với Phật Giáo, triết lý của đạo này là một triết lý sống, bởi vì nó là một chân lý giải thoát mà chỉ có ai thực hành nó mới đạt được nó, hiểu được nó trọn vẹn, người Phật tử phải tự mình tu tập để tiến tới giải thoát. Chính Đức Phật dạy, "Không ai có thể cứu vớt chúng ta bằng chính bản thân chúng ta”. Đức Phật chỉ là người dẫn đường. Ngài chỉ dạy cho chúng ta con đường tạo ra nguyên nhân và hậu quả. Số phận của chúng ta nằm trong tay chúng ta, không phải trong tay của Trời/Thượng Đế cũng không phải trong tay của Đức Phật. Với Kitô Giáo, vì là một tôn giáo cứu rỗi, con người chỉ cần đặt tất cả vào một niềm tin duy nhất ở một đấng siêu nhiên để mong cầu được giải thoát cho mình: "Thiên Chúa quá thương yêu thế gian đến nỗi ban con duy nhất (sic) của Ngài, để những ai tin vào Người sẽ không bị luận phạt, nhưng được sống đời đời." (Crossing The Threshold of Hope, trang 76),

Điểm khác biệt thứ ba giữa hai đạo là thuyết Sáng Tạo:

Kitô giáo tin có một Thiên Chúa duy nhất, và là Đấng Tạo Hóa toàn năng, đã dựng nên và điều khiển toàn thể vũ trụ hữu hình và vô hình. Cuốn Genesis (Sách Sáng Thế), một trong những kinh Thánh Cựu Ước viết rằng Thiên Chúa tạo ra vũ trụ và muôn vật và loài người trong 7 ngày. Vì thế tín hữu Ki Tô giáo tin rằng mọi thứ trên đời đều có một nguyên nhân, từ đó, cứ truy tầm lên mãi sẽ phải có một nguyên nhân đầu tiên, và Chúa Trời của họ chính là nguyên nhân đầu tiên đó.

Đối với Phật Giáo, tất cả mọi sự mọi vật đều do nhân duyên hòa hợp mà hiển hiện, biến đổi vô thường. Thế giới này, về bản chất, chỉ là một dòng biến ảo vô thường, không do một Đấng toàn năng nào sáng tạo. Sở dĩ vũ trụ vạn vật biến hóa vô thường chính là do vạn vật trong vũ trụ chịu sự chi phối của luật nhân quả. Cái nhân nhờ có duyên mà trở thành quả, quả lại là nhân mới, nhờ có duyên trợ giúp mà trở thành quả mới… Cứ như vậy, vạn vật trong thế giới cứ sinh hóa biến hiện không ngừng theo quá trình thành, trụ, hoại, không.

Điểm khác biệt thứ tư giữa hai đạo là vị sáng lập ra tôn giáo.

Đối với Kitô Giáo, Thiên Chúa là Đấng Tạo Hóa toàn năng, đã sáng tạo ra vũ trụ và muôn loài.

Đối với Phật Giáo, Đức Phật Thích Ca là một nhân vật lịch sử có thật, có một tiểu sử rõ ràng được cả thế giới công nhận. Ngài đã thực sự sống trên thế giới này, Ngài không tự xưng mình hay các đệ tử của Ngài tôn xưng Ngài là đấng toàn năng, đấng tạo hóa hay là Thượng Đế v.v. Ngài là người đã giác ngộ hoàn toàn và triệt để (toàn giác), là vị Đạo sư đã tự mình tìm ra được con đường giải thoát ngang qua kinh nghiệm bản thân, không có ai truyền dạy cho Ngài, không có ai ban phép cho Ngài, không phải do thần khởi, cũng không phải là hiện thân hay hóa thân của một đấng thần linh nào. Ngài là một người như mọi người khác, nhưng chính nhờ nỗ lực tu tập cá nhân, Ngài đã tìm ra được con đường giải thoát. Sau khi giác ngộ, Ngài đã giảng dạy giáo pháp cho mọi người, nếu ai có nhân duyên thực hành giáo pháp, kể từ vua quan cho đến thứ dân, kẻ khốn cùng đều được giác ngộ như Ngài. Cho nên Ngài đã nói: “Ta là Phật đã thành, chúng sanh là Phật sẽ thành.” Ngài là người hướng đạo, chỉ dẫn đường lối cho những ai muốn tu tập, Ngài không thể tu tập thay cho chúng sinh mà con người phải tự mình tu tập mới giải thoát được khỏi khổ đau phiền não do tham sân si trói buộc, mới ra khỏi sinh tử luân hồi được. Cho nên Ngài đã nói: “Các người hãy tự mình thắp đuốc lên mà đi”. Ngài khuyên hãy nên nương tựa vào chính mình và đi theo con đường giải thoát bằng nỗ lực của chính bản thân mình.

Nói tóm lại, điểm then chốt trong việc phân biệt giữa Phật giáo với Kitô Giáo nói riêng, các truyền thống tín ngưỡng lớn khác trên thế giới nói chung là vấn đề có hay không một Đấng Sáng Tạo? Đối với Phật giáo, tất cả mọi sự mọi vật đều do nhân duyên hòa hợp (duyên sinh), do đó không hề có một Đấng Sáng Tạo. Ngoài ra, với Kitô Giáo, Thiên Chúa chính là Chân Lý, là hơi thở, là con đường giải thoát, bất cứ ai đến với Ngài, tin nơi Ngài sẽ được cứu rỗi. Với Phật Giáo, Đức Phật Thích Ca là bậc Đạo Sư đã tìm ra con đường giải thoát, hướng dẫn những ai muốn giải thoát khỏi đau khổ trầm luân, hãy đi theo con đường mà Ngài đã kinh qua. Ngài chỉ là người dẫn đường, còn người đi theo phải tự mình làm chủ, tự mình tu tập để đi đến giải thoát chứ không nương nhờ ở bất cứ đấng Thần quyền nào để được giải thoát.

Tâm Diệu

Nguồn: Thư Viện Hoa Sen

[01] Kitô giáo bao gồm nhiều truyền thống tôn giáo với các dị biệt văn hóa cũng như hàng ngàn xác tín vàgiáo phái khác nhau. Trải qua hai thiên niên kỷ, Kitô giáo tự hình thành nên ba nhánh chính: Công giáo Roma, Chính Thống giáo Đông phương và Kháng Cách (Protestantism). Tính chung, đây là tôn giáo lớn nhất thế giới với hơn 2,1 tỉ tín hữu (chiếm khoảng 34% dân số thế giới). (Theo Bách khoa toàn thư mở Wikipedia)

[02] Kinh Tin Kính các Tông Đồ, cũng gọi là Biểu Tín các Tông Đồ, là kinh Tin Kính xưa nhất, có từ thế kỷ thứ II. Bản này tổng hợp các công thức đã có trước đó. Từ thế kỷ thứ VI, bản này có hình thức như ngày nay. Đây là bản tuyên xưng những tín điều chính yếu nhất khi chịu phép Rửa.

[3] Kinh Kalama (trong Kinh Tăng Chi Bộ III.65)

http://thuvienhoasen.org/D_1-2_2-69_4-11426_5-50_6-1_17-78_14-1_15-1/kinh-kalama-anh-viet-thanissaro-bhikkhu-thich-minh-chau.html

[4] Theo định nghĩa trong tự điển thì Faith hay Đức Tin là "sự tin chắc vào một cái gì đó mà không chứng minh được cái đó có thực" (Firm belief in something for which there is no proof.) Định nghĩa của Reason hay Lý Trí trong tự điển là "khả năng có những tư tưởng hợp lý, suy lý, hoặc phân biệt" (The capacity of rational thought, inference, or discrimination) hay "suy xét đúng, phán đoán hợp lý" (good judgment, sound sense). Theo những định nghĩa trên thì hiển nhiên là Đức Tin Ki-Tô Giáo và Lý Trí của Phật Giáo là hai từ có nghĩa loại trừ hỗ tương (mutual exclusive), có cái này thì không có cái kia. Thật vậy, khi chúng ta dùng lý trí để xác định và chấp nhận một điều gì thì chúng ta không cần đến đức tin, và khi chúng ta tin vào điều gì mà không cần biết, không cần hiểu, thì lý trí trở nên thừa thãi.

****************************************************************************

Phật tử không bao giờ được nói câu "đạo nào cũng tốt"

Trước khi đi vào nội dung tôi xin kể một câu chuyện: có lần tôi nói chuyện với một bác theo đạo Công giáo. Bác ấy nói gia đình bác, các con bác mặc dù lấy vợ lấy chồng bên Lương nhưng tất cả cũng đều theo đạo Công giáo, các cháu nội cháu ngoại ngay từ nhỏ đã được bác ấy dẫn đến nhà thờ rửa tội và học đạo.

Tôi có hỏi lại giả sử nếu như con gái bác mà yêu một anh bên Lương nhưng anh ấy không muốn học đạo và không theo đạo thì bác có đồng ý cho cưới con gái bác không?

Bác ấy trả lời nhất khoát là không rồi.  Anh yêu con gái tôi muốn cưới thì phải đi học đạo, không đi học thì không lấy, không lấy người này thì lấy người khác thiên hạ thiếu gì người để lấy.

Qua câu chuyện đó chúng ta thấy họ kiên quyết giữ đạo của mình như thế nào? Kể cả sẵn sàng dùng hôn nhân để lôi kéo cải đạo người khác.

Chúng ta hãy thử suy xét xem thực chất có phải đạo nào cũng tốt?

Có đạo lấy việc đánh bom khủng bố giết người hàng loạt mà vẫn nhân danh hành đạo, làm theo ý thượng đế.

Có đạo xem việc thiên tai gây động đất sóng thần chết hàng vạn người ở Nhật bản là do thượng đế trừng phạt con người.

Có đạo cho rằng năm 2012 là năm tận thế để rủ nhau tự tử tập thể hoặc bảo nhau bán hết nhà cửa để chờ ngày thượng đế đón lên thiên đàng.

Có đạo trong lịch sử truyền đạo của mình sẵn sàng gây chiến tranh hoặc theo gót thực dân để mở mang nước đạo

Có đạo khi truyền vào nước khác sẵn sàng hủy diệt văn hóa bản địa, quay lưng lại truyền thống dân tộc, đưa ra tuyên ngôn thuộc linh sẵn sàng dâng đất nước này cho thượng đế.

Có đạo mà trong suốt quá trình lịch sử đã phải xưng 7 núi tội gây ra cho nhân loại.

Có đạo đã phải ăn năn vì những tội lội gây ra cho chính dân tộc mình

Có đạo khiến con người ta thành nô lệ cho thần linh, trao số phận của mình cho thần linh định đoạt, bắt phong trần phải phong trần, cho thanh cao mới được thanh cao.

Vậy có phải đạo nào giống đạo nào?

Đạo Phật là đạo từ bi và trí tuệ. Đạo Phật đi đến đâu tình thương được vun trồng, nền hòa bình được gìn giữ

Đạo Phật khuyên con người ta bỏ ác làm lành, sống từ bi yêu thương không chỉ đối với đồng loại mà với tất cả muôn loài chúng sinh

Đạo Phật là đạo tự do giải phóng con người ta khỏi nô lệ thần quyền, con người tự quyết định đích đến cho bản thân ở hiện tại và cả kiếp sau

Đạo Phật là đạo dân chủ và bình đẳng, tất cả chúng sinh ai cũng có Phật tính và có thể giác ngộ thành Phật

Đạo Phật là đạo cứu khổ ban vui, giúp cho người ta nhận diện và trị liệu được những nỗi khổ niềm đau trong cuộc đời, giúp cho con người có cuộc sống an lạc hạnh phúc.

Đạo Phật là chân lý là tương đồng với khoa học giúp cho người ta hiểu đúng bản chất cuộc đời và vạn vật đúng thực như chúng thực là.

Đạo Phật không bao giờ mê lầm chúng sinh mà chỉ có chúng sinh mê lầm Phật giáo.

Đạo Phật không rủ ngủ con người ta ảo tưởng về một thiên đàng nơi đâu mà bất cứ ai hành trì theo lời Phật dậy thì người ta có kết quả ngay tại hiện đời, thiên đàng hay cực lạc hiện ngay giữa đời thường mà không phải trông chờ đến kiếp sau…

Với lý do đó mà không phải ngẫu nhiên mà Liên minh Quốc tế Tiến bộ Tôn giáo và Tâm linh đặt ở Geneva, Thụy Sĩ (ICARUS) năm 2009 đã trao giải thưởng “Tôn giáo Tốt nhất Thế giới” cho Cộng Đồng Phật Giáo.

Ngoài ra nhà bác học lỗi lạc nhất thể kỷ 20 Anhxtanh đã phải thốt lên rằng: “Tôn giáo của tương lai sẽ là một tôn giáo toàn cầu, vượt lên trên mọi thần linh, giáo điều và thần học. Tôn giáo ấy phải bao quát cả phương diện tự nhiên lẫn siêu nhiên, đặt trên căn bản của ý thức đạo lý, phát xuất từ kinh nghiệm tổng thể gồm mọi lĩnh vực trên trong cái nhất thể đầy đủ ý nghĩa. Phật giáo sẽ đáp ứng được các điều kiện đó".

"Nếu có một tôn giáo nào đương đầu với các nhu cầu của khoa học hiện đại thì đó là Phật giáo. Phật giáo không cần xét lại quan điểm của mình để cập nhật hóa với những khám phá mới của khoa học. Phật giáo không cần phải từ bỏ quan điểm của mình để xu hướng theo khoa học, vì Phật giáo bao hàm cả khoa học cũng như vượt qua khoa học"

Tại sao lại nói đạo nào cũng tốt?

Người ta muốn nói anh theo đạo Phật cũng được, anh theo đạo này đạo kia cũng được đạo nào cũng tốt. Đây là một sự lập lờ đánh lận con đen, là sự đánh đồng thật- giả, vàng- thau lẫn lộn.

Câu nói này chỉ được nói ra từ người ngoại đạo để lôi kéo những người nhẹ dạ cả tin, hoặc những Phật tử không hiểu đạo để cải đạo mà thôi. 

Người ta đi cải đạo nói đạo nào cũng tốt là để dễ thuyết phục Phật tử, còn Phật tử nghe có lý dễ chấp nhận. Có phải thật sự đạo nào cũng tốt, nếu đạo nào cũng tốt sao họ không tôn trọng đạo mình đang theo lại đi cải đạo mình, phải chăng chính họ đang coi đạo của họ tốt hơn đạo Phật của mình.

Trở lại câu chuyện ở trên nếu như đạo nào cũng tốt sao bác kia cứ phải bắt con dâu con rể, cháu ngoại của mình theo đạo công giáo thì mới cho lấy con mình.

Trông người lại nghĩ đến ta. Lâu nay mỗi khi có ai đó cái cải đạo sang đạo khác thì chúng ta vẫn tự an ủi mình rằng: Đạo nào cũng tốt.

Một người thầy nói đạo nào cũng tốt là bậc thầy đó đang buông xuôi cho Phật tử của mình cải đạo.

Một người thầy nói đạo nào cũng tốt là bậc thầy đó đang ngụy biện cho trách nhiệm của mình, một người là thầy hướng dẫn tâm linh cho Phật tử mà để Phật tử của mình cải đạo.

Một thầy trụ trì phải là người thay Phật hoằng truyền Phật pháp, giảng đạo cho Phật tử của mình hiểu đạo, giảng giải lợi ích của người biết tu theo Phật, thế nhưng nhiều thầy trụ trì chỉ đơn thuần là người trông chùa, là người thủ nhang, là người thầy cúng cho nên Phật tử của mình theo mình bao năm nhưng vẫn không hiểu đạo. Một khi Phật tử đã không hiểu đạo thì dễ bị lôi kéo cải đạo. Khi Phật tử bị cải đạo thì nói đạo nào cũng tốt cho vĩ hòa vĩ quý.

Một người ông người bà, người cha người mẹ mà nói đạo nào cũng tốt là người đó bất lực nhìn con cháu cải đạo mà không khuyên nhủ được.

Một người Phật tử nói đạo nào cũng tốt là người đó không yêu đạo Phật của mình, là người Phật tử quanh năm đi chùa chỉ biết cầu xin mà không học đạo.

Một Phật tử nói đạo nào cũng tốt là người không hiểu gì về đạo của mình giống như một người cầm vàng trong tay mà không biết đó là vàng mà cứ tưởng mình cầm cục đất.

Một người Phật tử con cháu cải đạo mà nói đạo nào cũng tốt là người thiếu trách nhiệm hộ trì Phật pháp, là người thiếu trách nhiệm trong việc Phật giáo hóa gia đình, là người chỉ biết một mình đi chùa mà không biết gieo duyên cho con cháu đến chùa học đạo.

Một thầy xuất gia hoặc một Phật tử thuần thành chân chính, một Phật tử có tâm hộ trì Phật pháp thì không bao giờ nói câu đạo nào cũng tốt được.

Chúng ta mỗi khi dâng hương lễ Phật thường đọc rằng: thề trọn đời giữ đạo, tâm bồ kiên cố, chóng quay về bờ giác mà Phật tử nói rằng đạo nào cũng tốt một cách vô tâm như thế há chẳng làm lung lay niềm tin của người mới sơ cơ học đạo hay sao?

Cuối một khóa lễ chúng ta vẫn thường hồi hướng công đức này cho khắp cả để tử và chúng sinh đều trọn thành Phật đạo mà chúng ta lại vô tâm nói đạo nào cũng tốt để khoanh tay đứng nhìn Phật tử của mình, người thân mình, bạn đồng tu của mình bỏ đạo sang đạo khác hoặc theo một tôn giáo cực đoan.

Giáo lý nhà Phật là cao siêu vi diệu nhưng lâu nay chúng ta chỉ để trong thư viện và cất giữ trong bốn bức tường mà không phải mang ra để giảng để học thì làm sao Phật tử đi chùa hiểu được đạo, khi đã không hiểu đạo thì làm sao biết được đạo mình đang theo có lợi ích gì, giá trị gì, có tốt hơn đạo khác không? Thế nên mới nói đạo nào cũng tốt.

Chỉ khi nào quý thầy giảng giải cho phật tử hiểu được chân giá trị của đạo Phật, những lời hay ý đẹp trong lời Phật dậy để Phật tử hiểu đạo. Khi đã hiểu đạo thì họ mới  biết yêu biết quý đạo Phật của mình , mới trân trọng và giữ đạo và dám dấn thân hộ trì Phật pháp trước vấn nạn cải đạo.

Giáo lý là chân lý chắc thật không thể nghĩ bàn nhưng lâu nay Phật tử chúng ta đi chùa cốt để mang ra tụng kinh cho Phật nghe, hoặc tụng cho có phước mà quên đi việc hành trì theo lợi dạy của Phật.

Chỉ khi nào chúng ta làm theo lời Phật dậy, trở thành người sống có đạo đức có nhân cách cao đẹp, có ích cho đời có lợi cho đạo thì lúc đó đạo Phật không chỉ tốt trong giáo lý mà tốt trong mỗi con người theo đạo ấy.

Lúc ấy người ta nhìn vào đạo Phật với cái nhìn đầy thiện cảm cảm và yêu mến. Lúc ấy người ta nhìn đạo Phật khác xa với các đạo khác, chứ không phải đánh đồng đạo nào cũng tốt.

Hình ảnh thêm về Có nên nói đạo nào cũng là đạo ?