Người phụ nữ đi trước thời đại

Tượng chân dung bà Bùi Thị Hý, hiện đang được trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Quốc Gia và bản sao được thờ ở Nhà thờ Tổ Công ty CP Gốm Chu Đậu (Nam Sách, Hải Dương)

Ngay từ thuở nhỏ, doanh nhân Bùi Thị Hý đã là người ham học, ham hiểu biết. Bà không chỉ thông kinh sử, giỏi thơ phú, giỏi vẽ mà còn là người thích võ và trượng nghĩa. Chuyện xưa kể lại trong một lần thi vẽ có ra đề quy định, khi 3 tiếng trống dứt, ai vẽ xong trước và đẹp nhất 3 con chim thì sẽ được thưởng một con trâu. Kỳ thi này, bà đã giành giải nhất. Nhiều thông tin cũng truyền lại, bà cũng như nữ tiến sĩ Bùi Thị Duệ từng giả trai đi thi khoa bảng. Tuy nhiên, khi thi đến tam trường thì bị phát hiện thân phận, nhờ là cháu danh tướng Bùi Quốc Hưng nên không bị phạt nặng, nhưng phải về quê. Sau khi lấy chồng là ông Đặng Sĩ - một đại gia ở làng Chu Đậu, bà theo chồng về quê ở trang Chu, cùng chồng dựng lò làm nghề chế tác đồ sứ bán cho các thương nhân trong và ngoài nước.

Trong một chuyến đi, đoàn thuyền của ông Đặng Sĩ gặp bão và ông chết trên Biển Đông. Trong suốt 3 năm chịu tang, nỗi đau mất chồng vẫn không làm tan được ước mơ sáng tạo trong nghề gốm. Để quên đi nỗi đau đó, bà lao vào truyền nghề và làm ra nhiều sản phẩm mới với sức sáng tạo không ngờ.

Gốm Chu Đậu dưới bàn tay tài hoa của bà Bùi Thị Hý có những nét đặc trưng riêng của Chu Đậu và cũng là những nét đặc sắc của người Việt, thể hiện ở màu men và họa tiết mang đậm bản sắc văn hóa VN. Mỗi sản phẩm đều chứa đựng thông điệp nhiều ý nghĩa, mong muốn của người nghệ nhân cho cuộc sống hạnh phúc và thành đạt.

Gốm Chu Đậu đương thời đạt được tinh hoa kỹ thuật cao nhất của gốm VN thời bấy giờ. Vì vậy, đây không phải dòng gốm được sử dụng phổ thông, mà là được sản xuất với chức năng “ngự dụng”, tức là dành cho vua dùng, và để xuất khẩu sang các thị trường lớn.

Sau khi tái giá với ông Đặng Phúc là một doanh nhân cùng làng, hai ông bà tiếp tục phát triển gốm Chu Đậu ngày càng lớn mạnh.

Vang danh di sản văn hóa Việt

Doanh nhân, nghệ nhân Bùi Thị Hý là người có đầu óc sáng tạo vẽ kỹ thuật, mỹ thuật kỳ tài bậc nhất của gốm Chu Đậu. Bàn tay tài hoa của bà cùng các nghệ nhân đã tạo cho dòng gốm Chu Đậu đạt tới trình độ tuyệt mỹ: đẹp về dáng, sáng về men, hoa văn trang trí tinh xảo; thể hiện rõ tinh thần từ bi, bác ái của đạo Phật trong tâm hồn và phong cách con người VN.

Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, gốm sứ Chu Đậu xứng đáng là một báu vật của quốc gia và là niềm tự hào của người VN. Nhận thấy ý nghĩa và giá trị đó của dòng gốm sứ hàng trăm năm lịch sử này, năm 2001, Tổng công ty Thương mại Hà Nội - Công ty cổ phần (Hapro), thành viên của Tập đoàn BRG, đã quyết định thành lập Công ty CP gốm Chu Đậu với sứ mệnh phục hưng dòng gốm cổ này.

Với niềm tự hào và trọng trách được tiếp nối nghề truyền thống của bà tổ gốm Chu Đậu, Tập đoàn BRG đã ngày đêm trăn trở để tìm ra những hướng đi mới, quyết liệt và táo bạo hơn, kết hợp với bàn tay tài hoa và trí sáng tạo của những nghệ nhân và người thợ làm gốm của Công ty CP gốm Chu Đậu, dòng gốm cổ Chu Đậu đã được phục hưng thành công, tạo ra hàng nghìn sản phẩm, làm sống lại và nâng tầm cao mới của gốm Chu Đậu xưa.

Gốm Chu Đậu như một biểu tượng văn hóa Việt, một tặng phẩm quốc gia, luôn được Chính phủ và các tổ chức, doanh nghiệp lựa chọn làm quà tặng trong các dịp ngoại giao quan trọng cũng như những sự kiện đối ngoại lớn của đất nước, như Tuần lễ cấp cao APEC 2017 tại Đà Nẵng, cuộc họp thượng đỉnh vì hòa bình tại Hà Nội…

Với nét độc đáo của sản phẩm cùng những nỗ lực mang đến sức sống mới và phát triển dòng gốm Chu Đậu cao cấp mang đậm bản sắc văn hóa Việt, sản phẩm gốm Chu Đậu tự hào được Đại tướng Võ Nguyên Giáp tặng 9 chữ vàng: “Gốm Chu Đậu - Tinh hoa văn hóa Việt Nam” và Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tặng 10 chữ vàng “Gốm Chu Đậu - Bản sắc Việt, tỏa sáng năm châu”.