Tất cả chúng ta đều muốn đạt được hạnh phúc lâu dài, vì vậy điều hợp lý và ý nghĩa nhất cần làm là làm những việc thực tế để hướng tới mục tiêu đó. Mặc dù những vật chất có thể mang lại cho chúng ta một số hạnh phúc, nhưng nguồn gốc thực sự của hạnh phúc là chính tâm trí của chúng ta. Khi mọi năng lực của chúng ta được phát huy hết mức và mọi khuyết điểm được khắc phục, chúng ta sẽ trở thành một vị Phật, một nguồn hạnh phúc không chỉ cho bản thân mà cho tất cả mọi người khác. Tất cả chúng ta đều có thể trở thành Phật, bởi vì tất cả chúng ta đều có đầy đủ các yếu tố hoạt động bên trong sẽ cho phép chúng ta đạt được mục tiêu đó. Tất cả chúng ta đều có Phật tính.
Đức Phật đã tuyên bố một cách dứt khoát rằng tất cả chúng ta đều có thể trở thành Phật, nhưng nó thực sự có nghĩa là gì? Một vị Phật là người đã loại bỏ tất cả những thiếu sót của họ, sửa chữa tất cả những khiếm khuyết của họ và nhận ra tất cả những tiềm năng của họ. Mọi vị Phật đều khởi đầu giống như chúng ta, như những chúng sinh bình thường đang trải qua những khó khăn lặp đi lặp lại trong cuộc sống do nhầm lẫn về thực tại và những dự báo không thực tế. Họ nhận ra rằng những dự đoán cứng đầu của họ không thực sự phù hợp với thực tế, và thông qua quyết tâm mạnh mẽ để thoát khỏi đau khổ, cuối cùng họ không còn tự động tin vào những tưởng tượng mà tâm trí họ dự tính. Họ ngừng trải nghiệm những cảm xúc phiền não và hành động bức bách, giải thoát bản thân khỏi mọi đau khổ.
Trong suốt quá trình này, họ đã cố gắng củng cố những cảm xúc tích cực của mình như tình yêu thương và lòng trắc ẩn, đồng thời giúp đỡ người khác nhiều nhất có thể. Họ phát triển tình yêu thương mà những người mẹ dành cho đứa con duy nhất của họ, nhưng đối với tất cả mọi người. Được thúc đẩy bởi tình yêu và lòng trắc ẩn mãnh liệt này đối với mọi người và quyết tâm đặc biệt của họ để giúp đỡ tất cả, sự hiểu biết của họ về thực tế ngày càng trở nên mạnh mẽ hơn. Nó trở nên mạnh mẽ đến mức tâm trí của họ cuối cùng thậm chí ngừng chiếu những hình dáng lừa dối mà mọi thứ và mọi người đều tồn tại theo cách riêng của họ, bị ngắt kết nối với mọi thứ khác. Không có bất kỳ trở ngại nào, họ thấy rõ ràng sự liên kết và phụ thuộc lẫn nhau của tất cả những gì tồn tại.
Với thành tựu này, họ trở nên giác ngộ: họ đã trở thành một vị Phật. Cơ thể của họ, khả năng giao tiếp và tâm trí của họ trở nên không bị giới hạn bởi mọi giới hạn. Biết được ảnh hưởng của bất cứ điều gì họ sẽ hướng dẫn đối với mỗi người, giờ đây họ đã có thể giúp đỡ tất cả chúng sinh nhiều nhất có thể trong thực tế. Nhưng ngay cả một vị Phật cũng không toàn năng. Một vị Phật chỉ có thể tạo ra ảnh hưởng tích cực đối với những người cởi mở và dễ tiếp thu lời khuyên của họ và những người làm theo lời khuyên đó một cách chính xác.
Và Đức Phật nói rằng mọi người đều có thể đạt được những gì mình đã làm; mọi người đều có thể thành Phật. Điều này là do tất cả chúng ta đều có “Phật tính” – nguyên liệu làm việc cơ bản để tạo nên Phật tính.
Khoa học thần kinh nói về sự dẻo dai của thần kinh – khả năng của não thay đổi và phát triển các con đường thần kinh mới trong suốt cuộc đời của chúng ta. Ví dụ, khi phần não điều khiển tay phải của chúng ta bị tê liệt, việc luyện tập bằng vật lý trị liệu có thể khiến não phát triển các đường dẫn thần kinh mới cho phép chúng ta sử dụng tay trái. Các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng thiền định, chẳng hạn như về lòng từ bi, cũng có thể tạo ra các con đường thần kinh mới dẫn đến hạnh phúc và bình yên hơn trong tâm trí. Vì vậy, giống như chúng ta nói về tính linh hoạt thần kinh của não, chúng ta cũng có thể nói về tính linh hoạt của tâm trí. Thực tế là tâm trí của chúng ta, và do đó là các đặc điểm tính cách của chúng ta, không tĩnh tại và cố định, và có thể được kích thích để phát triển những con đường tích cực mới là yếu tố cơ bản nhất cho phép tất cả chúng ta trở thành những vị Phật giác ngộ.
Về mặt sinh lý, bất cứ khi nào chúng ta làm, nói hoặc nghĩ bất cứ điều gì mang tính xây dựng, chúng ta củng cố một con đường thần kinh tích cực giúp chúng ta lặp lại hành động dễ dàng hơn và có nhiều khả năng hơn. Về mặt tinh thần, Phật giáo nói rằng điều này hình thành nên sức mạnh và tiềm năng tích cực. Chúng ta càng củng cố một mạng lưới lực tích cực như vậy, đặc biệt là khi chúng ta mang lại lợi ích cho người khác, thì nó càng trở nên mạnh mẽ hơn. Lực tích cực, hướng vào khả năng giúp đỡ tất cả chúng sinh một cách trọn vẹn với tư cách là một vị Phật, là điều cho phép chúng ta đạt được mục tiêu trở nên hữu ích trên toàn cầu.
Tương tự như vậy, chúng ta càng tập trung vào việc không có bất cứ thứ gì thực tương ứng với những dự đoán sai lầm về thực tế của chúng ta, chúng ta càng làm suy yếu các đường dẫn thần kinh, trước hết là tin vào điều vô nghĩa về tinh thần và sau đó là phóng chiếu nó. Cuối cùng, tâm trí của chúng ta thoát khỏi những con đường thần kinh và tâm thần ảo tưởng này, và cũng không còn những con đường của những cảm xúc rối loạn và những kiểu hành vi cực đoan phụ thuộc vào chúng. Thay vào đó, chúng ta phát triển những con đường nhận thức sâu sắc về thực tế một cách mạnh mẽ. Khi những con đường này được tiếp sức bởi sức mạnh nhắm đến tâm trí toàn giác của một vị Phật biết cách tốt nhất để giúp đỡ mỗi chúng sinh hữu hạn, mạng lưới nhận thức sâu sắc này cho phép chúng ta đạt được tâm trí của một vị Phật.
Bởi vì tất cả chúng ta đều có cơ thể, cơ sở vật chất để giao tiếp với người khác – chủ yếu là lời nói – và cả tâm trí, nên tất cả chúng ta đều có những chất liệu làm việc để đạt được thân, khẩu và ý của một vị Phật. Ba yếu tố này cũng là Phật tính. Tất cả chúng ta đều có một số phẩm chất tốt – bản năng tự bảo tồn, bảo tồn giống nòi, bản năng làm mẹ và làm cha, v.v. – cũng như khả năng hành động và ảnh hưởng đến người khác. Đây cũng là những yếu tố Phật tính; chúng là chất liệu làm việc của chúng ta để trau dồi những đức tính tốt, chẳng hạn như tình yêu thương và sự quan tâm không giới hạn cũng như các hoạt động giác ngộ của một vị Phật.
Khi chúng ta xem xét cách thức hoạt động của tâm trí, chúng ta khám phá ra thêm các yếu tố Phật tính. Tất cả chúng ta đều có thể tiếp nhận thông tin, kết nối những thứ lại với nhau có chung chất lượng nào đó, phân biệt tính cá biệt của mọi thứ, phản ứng với những gì chúng ta nhận thức và biết mọi thứ là gì. Những cách thức này mà hoạt động trí óc của chúng ta hiện nay bị hạn chế, nhưng chúng cũng là nguyên liệu làm việc để đạt được tâm trí của một vị Phật, nơi chúng sẽ hoạt động ở tiềm năng cao nhất của chúng.
Tóm lược
Vì tất cả chúng ta đều có chất liệu làm việc để trở thành một vị Phật, đó chỉ là vấn đề của động lực và sự chăm chỉ bền bỉ trước khi chúng ta trở nên giác ngộ. Tiến trình không bao giờ là tuyến tính: một số ngày sẽ tốt hơn và một số ngày tồi tệ hơn; con đường đến Phật quả còn dài và không hề dễ dàng. Nhưng càng nhắc nhở bản thân về các yếu tố Phật tính của mình, chúng ta càng tránh trở nên chán nản. Chúng ta chỉ cần ghi nhớ rằng vốn dĩ không có gì sai với chúng ta. Chúng ta có thể vượt qua mọi trở ngại với một động lực tốt đủ mạnh và bằng cách tuân theo các phương pháp thực tế kết hợp khéo léo giữa lòng từ bi và trí tuệ.
Source: Dr. Alexander Berzin | Study Buddhism: Everyone Can Become a Buddha
