MỘT NGƯỜI NGHÈO LẠ

Chàng Tu Lại rất là nghèo

Gia tài chỉ có mẹ yêu đã già

Không tiền bạc, không cửa nhà

Lang thang nuôi mẹ thật là hiếu thay!

Cứu người chết đuối một ngày

Người ta ơn nghĩa tặng ngay cho chàng

Búa bằng sắt tốt vô vàn,

Chàng bèn đốn gỗ, tìm hang làm nhà

Tránh mưa nắng, tiện vào ra

Hàng ngày chặt củi mang qua chợ làng

Đổi thành vật dụng, thức ăn

Mang về nuôi mẹ, lòng chàng an vui.

Trong nhà hiếu đễ tuyệt vời

Ra ngoài giúp đỡ mọi người nhiệt tâm

Tiếng chàng nổi khắp xa gần

Oai danh tráng sĩ giúp dân trong miền.

Người ta đặt thật nhiều tiền

Thuê chàng săn bắn thú trên non ngàn

Chàng bèn từ chối, chẳng màng

Đã quy y Phật tránh đường sát sinh

Thú rừng vì thế vây quanh

Muôn chim đua hót an lành ngoài hang.

Tuần qua mưa gió phũ phàng

Hôm nay trời tạnh ánh quang tưng bừng

Chàng mừng vác búa đi rừng

Chặt cây, lượm củi trong lòng sướng vui,

Xa xa chợt thấy ba người

Ba cô thiếu nữ dạo chơi phía ngoài

Họ đi quên lại trâm cài

Nữ trang đắt giá bỏ rơi bên đường

Chàng cầm lên rồi vội vàng

Chạy theo trao lại các nàng của rơi.

Thế rồi một buổi sáng trời

Chàng đang mơ ngủ. Có người ghé thăm,

Đẹp như tiên, khẽ nói rằng

Chàng tìm của giúp cho nàng trước đây

Nay nàng muốn tạ ơn này

Xin cùng gá nghĩa vui vầy bên nhau,

Nhà nàng của cải sang giàu

Mẹ cha đã mất từ lâu lắm rồi

Chồng nàng cũng đã qua đời

Hai con còn nhỏ, nàng thời cô đơn,

Giọng nàng êm tựa suối ngàn

Như chim vui hót, như đàn êm ru

Nhưng chàng chợt tỉnh cơn mơ

Nghiêm trang khuyên nhủ: "Con thơ hãy còn

Nàng về đoan chính nuôi con

Sao cho trọn tấm lòng son thờ chồng,

Ta lo chữ hiếu cho xong

Tuổi già sức yếu mẹ mong cậy nhờ!"

Nghe lời khuyên đẹp vô bờ

Nàng tiên biến khỏi giấc mơ của chàng.

*

Một hôm có kẻ biếu vàng

Nhờ chàng gian dối khai man đôi lời

Chàng bèn từ chối tức thời:

"Đã là Phật tử một đời chẳng tham

Điều gì phạm giới đừng làm

Không nên nói dối, ăn gian, tâm tà!"

*

Bao nhiêu sự việc vừa qua

Do tay sắp đặt của nhà vua thôi

Vua A Dục muốn thử người

Nên sai cung nữ đến nơi dụ chàng.

Bạc không ham, sắc chẳng màng

Quy y giữ giới Đạo Vàng Thích Ca,

Tiếng người tráng sĩ bay xa

Gieo hương núi thẳm, nở hoa thị thành

Nhà vua đố kỵ, gian manh

Sai đao phủ đến rừng xanh giết chàng,

Chàng điềm nhiên khẽ nói rằng:

"Tôi đâu có tiếc tấm thân giả này

Hủy giùm tôi, tốt lắm thay

Chỉ thương mẹ yếu rồi ai phụng thờ!"

Ngạc nhiên đao phủ sững sờ

Hỏi người bình thản bên bờ tử sinh:

"Ông không giận vua thật tình?"

Ôn tồn chàng đáp: "Vua mình đáng thương

Bao nhiêu nghiệp ác mãi vương

Cầu xin Đức Phật soi đường thiện tâm

Cho vua và khắp muôn dân

Cùng nhau hồi hướng dưới chân Phật đài!"

Tâm hồn đao phủ rạng ngời

Ôm đao quay vội về nơi triều đình

Đầu đuôi sự việc tâu trình

Khiến vua A Dục thật tình ăn năn.

Tuần sau vua đến tận hang

Chiêu hiền, đãi sĩ mời chàng về cung

Chăm lo giúp nước việc chung

Nhưng chàng từ chối, dửng dưng, chẳng màng,

Nhà vua lui tới mời chàng

Chàng quỳ thỉnh mẹ lời vàng dạy con:

"Mẹ nghe khắp chốn nước non

Vua thời hà khắc đâu còn thương dân

Triều đình đầy những nịnh thần

Tham quan ô lại đa phần xấu xa

Oán hờn vang khắp mọi nhà

Luân thường đạo lý thật là đảo điên

Cho nên giặc giã khắp miền

Con ra giúp nước thuận duyên lúc này

Mang lời Phật dạy lâu nay

Hương thơm giáo lý gieo đầy khắp nơi

Lời vàng cảm hóa mọi người

Mong rằng đất nước hết thời khổ đau!"

*

Chàng Tu Lại khẽ cúi đầu

Nghe lời mẹ dạy, trước sau tuân hành

Rời rừng núi, về thị thành

Mang tên "Quốc Bửu" vua dành đặt cho

Hết lòng việc nước chăm lo

Khiến cho đời sống ấm no dân lành

Chàng đem Phật pháp tâm thành

Quân vương cảm hóa, triều đình sửa sang

Khắp nơi chói lọi ánh vàng

Tràn đầy an lạc, reo vang thanh bình

Vua theo Phật pháp nhiệt tình

Giờ đây bỗng lại trở thành minh quân

Chỉ dùng đức độ trị dân

Trong ngoài cảm phục, xa gần ngợi ca.

Tâm Minh Ngô Tằng Giao

(Thi hóa Truyện cổ Phật Giáo)

______________________________