Hệ tư tưởng của đạo Phật và sức mạnh Đại Việt trong thời đại Lý - Trần (kỳ 6)

Từ cuối thập niên 50 đến cuối thập niên 80 của thế kỷ trước, nhà nước ta là chủ thể sản xuất lớn nhất của xã hội. Thực hiện chính sách quốc doanh hóa và tập thể hóa, tất cả lực lượng sản xuất xã hội đều thuộc về sở hữu  nhà nước hoặc tập thể với mục đích sao cho nhà nước có thể nắm, quản lý, điều hành toàn bộ nền kinh tế quốc dân theo một  kế hoạch thống nhất. Mọi việc đều phải có chủ trương chính sách của nhà nước thì mới có thể thực hiện, chính quyền không cho phép bất kỳ một sự tự phát nào có thể xảy ra, kết quả là công nghiệp thì đình đốn, nông nghiệp thì èo uột.

Là một nước nông nghiệp mà thiếu đói phải đi xin viện trợ hoặc nhập khẩu mỗi năm hơn 1 triệu tấn gạo…mọi thứ hàng hóa tiêu dùng khác đều thiếu thốn, cung không đủ cầu, cái gì mà được gọi là nhu yếu phẩm đều phải phân phối theo chế độ tem phiếu, thị trường lúc nào cũng tồn tại hai giá, tạo điều kiện phát triển tệ nạn phe phẩy, móc ngoặc để ăn cắp, tham ô…tìm mọi cách để tuồn hàng hóa của nhà nước mang ra bán ở thị trường tự do ăn chênh lệch giá mà các cơ quản lý phải bó tay không thể xử lý được.

Từ cuối thập niên 80 đến nay, chúng ta thực hiện chính sách Đổi mới mà thực chất, theo ngôn ngữ của Đạo, là chuyển đổi chế độ quản lý kinh tế từ Hữu Vi sang Vô Vi. Trong nông nghiệp thì thả cho người nông dân được tự do theo khoán 10, đồng thời bãi bỏ chế độ ngăn sông, cấm chợ để nông dân được tự do tiêu thụ sản phẩm của mình. Kết quả là ai ai cũng chăm chỉ làm lụng không cần phải giám sát, quản lý… Nhờ vậy mà nông nghiệp từng bước phát triển, từ chỗ phải nhập khẩu đến chỗ có gạo thừa ăn, mỗi năm xuất đi hơn 3 triệu tấn, thu hàng tỷ Đô la.

Rồi các mặt hàng như cà phê, hồ tiêu, hạt điều, thủy sản …cũng dần dần được người nông dân đưa lên những vị trí xuất khẩu hàng đầu thế giới …Trong các lĩnh vực kinh tế khác thì bất cứ ai có khả năng đều có thể đứng ra tổ chức sản xuất, buôn bán. Kết quả là bất kỳ sản phẩm hàng hóa nào mà xã hội cần hoặc thiếu đều có người tìm cách sản xuất ra hoặc nhập khẩu để đáp ứng, nhờ vậy tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế nước ta được xếp vào loại cao ở trên thế giới, đời sống nhân dân được cải thiện đáng kể, thị trường phong phú đầy đủ, dư thừa, chế độ phân phối theo tem phiếu không còn cần thiết…Tuy Luật Vô Vi mới chỉ bước đầu được thực hiện nhưng sự phát triển của Việt Nam đã có lúc được thế giới gọi là kỳ diệu. Thực ra còn có thể áp dụng Luật Vô Vi cho nhiều lĩnh vực khác nhau và chắc chắn cũng sẽ mang lại những kết quả tốt.

Là một quy luật khách quan của Vũ Trụ, Luật Vô Vi yêu cầu trong quan hệ xã hội cũng như trong quan hệ với thế giới tự nhiên, nếu không muốn tạo nghiệp chướng, thì tuyệt đối không được áp đặt hoặc dùng bạo lực để thực hiện ý chí của mình. Hãy để cho Tự nhiên được tự nhiên, nếu muốn tạo tác gì với Tự Nhiên hãy lựa theo quy luật của nó mà hành động. Hãy để cho con người được tự chủ, nếu muốn làm gì với con người, hãy thuyết phục để người ta tự quyết định. Những bậc đế vương cai quản quốc gia, những vị quan chức cai quản một khu vực, một lĩnh vực mà quyết định có ảnh hưởng đến số phận, cuộc đời của nhiều người càng nên phải vô vi.

Từ hai thí dụ về nhà nước quản lý kinh tế ở trên ta thấy Vô Vi là nhàn, là tạo tác ít mà hiệu quả cao, tiết kiệm được chi phí, tiết giảm được bộ máy, hạn chế tạo nghiệp … Hữu Vi là vất vả, là tạo tác nhiều mà hiệu quả thấp, là chi phí lớn và bộ máy cồng kềnh, tạo nhiều nghiệp chướng.  Quan sát một quốc gia mà thấy bộ máy nhà nước cồng kềnh, biên chế nặng nề thì nhắm mắt cũng có thể nói ngay, đó là nhà nước Hữu Vi.

Xã hội Vô Vi là xã hội tự nó, ổn định mà phát triển. Nhà nước Vô Vi là nhà nước khai sáng, nhà nước tư vấn, giáo dục, nhà nước đầu tư để kiến tạo những điều kiện khách quan cần thiết cho sự tự phát triển, nhà nước có quản lý, có lãnh đạo nhưng đừng để  cho người dân  cảm thấy sự lãnh đạo, quản lý của nhà nước đè nặng trên vai mình, con người tự do sẽ như thể được thăng hoa, phát huy được hết sở trường và khả năng sáng tạo của mình do đó mà Nhà nước tưởng như “không làm gì mà cái gì cũng được làm” là vậy.

Để giữ được Vô Vi, thông thường người ta phải Vô Ngã. Vô Ngã là không lấy lợi ích, quyền lợi cá nhân hay quyền lợi nhóm làm kim chỉ nam cho suy nghĩ và hành động của mình. Vi phạm nguyên tắc Vô Ngã là rơi vào Hữu Vi. Về bản chất, Vô Vi là tôn trọng quy luật yêu thương của Vũ Trụ mà bình đẳng.

 (còn tiếp )